Türkiye‘nin birinci bayan seramik sanatkarı ve çağdaş seramiğin öncüsü Füreya Koral, vefatının 26. yılında yad ediliyor.
Füreya Koral, Mehmet Emin Paşa ile Hakkiye Hanım’ın kızı olarak 12 Haziran 1910’da İstanbul Büyükada’da dünyaya geldi. Anne tarafından Şakir Paşa’nın torunu olan Koral’ın, teyzeleri ressam Fahrünnisa Zeyd ile Aliye Berger, dayısı ise muharrir Cevat Şakir Kabaağaçlı’ydı.
Notre Dame de Sion Kız Lisesinden 1927’de mezun olan Koral, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji Kısmı’na devam etti. Koral, periyodun ünlü Macar keman virtüözü, daha sonra teyzesi Aliye ile evlenecek olan Prof. Charles Berger’den özel keman dersleri aldı.
Koral, son yıllarında Atatürk’ün yakın etrafında yer aldı
İlk evliliğini 1930’da Bursalı bir çiftlik sahibiyle yapan sanatçı, 2 yıl sonra eşinden ayrıldı. Koral, ikinci evliliğini 1935’te milletvekili Kılıç Ali ile yaparak Ankara’ya yerleşti, bu sırada devrin siyasetçileri, sanat ve edebiyat dünyasından beşerlerle tanıştı.
Atatürk’ün vefatına kadar yakın etrafında bulunan Füreya Koral ve eşi, 1939’da İstanbul’a taşındı.
Sanatla iç içe hayat süren Koral, 1940-1944’te müzik tenkitleri yazdı, çeviriler yaptı.
Sanatçı, 1945’te verem teşhisi konulması üzerine, tedavi için 1947’de İsviçre Leysin’de bir sanatoryuma gitti.
Teyzesi, seramik sanatına yönelmesini sağladı
Londra’daki teyzesi Fahrünnisa Zeyd, sanatla uğraşıp vaktini verimli geçirmesi hedefiyle Koral’a kimi malzemeler gönderdi. Koral, bunlar ortasında bulunan seramikçilik alet ve malzemesiyle 1947’de İsviçre’de çalışmalarına başladı.
Sanatçı, Fransız seramikçi Serre’nin takviyesiyle Paris’te özel bir seramik atölyesinde çalışmalarını sürdürdü. Koral, birinci seramik ve taş baskı standını 1951’de Paris’te açtı.
Usta sanatçı, birebir yıl Türkiye’ye dönerek yapıtlarını Maya Sanat Galerisi’nde sergiledi. Sanatına Türkiye’de devam etmek isteyen Koral, Paris’te yaptırdığı seramik fırınını İstanbul’a getirtti. Çalışmalarına başlayamadan hastalığının nüksetmesi üzerine tedavi için Paris’e giden sanatçı, geçirdiği ameliyatın sonunda sıhhatine kavuşarak ülkeye döndü.
Füreya Koral, seramikle uğraşmayı bırakmasını istemesi üzerine eşinden ayrıldı.
20 yıl Şakir Paşa Apartmanı’ndaki atölyede çalıştı
Şakir Paşa Apartmanı’nda 1954’te özel bir atölye kuran sanatçı, 20 yıl burada çalıştı. Atölyesi Ayda Arel, Alev Ebuzziya, Leyla Sayar, Bingül Başarır, Candeğer Furtun, Binay Kaya, İlgi Adalan, Jale Yılmabaşar ve Mehmet Tüzüm Kızılcan’ın ortalarında bulunduğu genç seramik sanatkarları için kıymetli bir buluşma noktası oldu.
İlk Türk profesyonel bayan seramik sanatkarı olan Koral, seramiği mimaride kullanmadaki öncü teşebbüsüyle değerli bir adım attı.
Yurt içi ve dışında stantlara katılan Koral, 1955’te Cannes Milletlerarası Standı’nda gümüş madalya, 1962’de Prag Milletlerarası Standı’nda altın madalya, 1967’de İstanbul’da gümüş madalya, Washington Smithson Enstitüsünde ödül, Fransa’daki Vallarius bienalinde onur diploması alırken, 1981’de Kültür Bakanlığı Özel Mükafatı, 1986’da Sedat Simavi Vakfı Plastik Sanatlar Ödülü’ne layık görüldü.
Eserlerinde Anadolu kültürüne tartı verdi
Füreya Koral, yapıtlarında soyuttan somuta uzanan ve Anadolu kültürüne yük veren bir anlatımı tercih etti. Sanatçı, 1963’te Ankara’da Ulus Çarşısı, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, 1966’da İstanbul’da Ziraat Bankası, 1969’da İstanbul Divan Oteli’ne panolar yaptı.
Çalışmalarında seramik pano ve üç boyutlu yapıtların yanı sıra vazo, tabak üzere günlük ömürde kullanılabilen eserlere imza atan usta sanatkarın hayatı, muharrir Ayşe Kulin’in “Füreya” isimli kitabına husus oldu.
Koral, 25 Ağustos 1997’de 87 yaşında İstanbul’da vefat etti.
