Coğrafi işaret, “belirgin bir niteliği, ünü yahut öteki özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge yahut ülkeyle özdeşleşmiş eseri gösteren işaret” olarak tanımlanıyor. Bu manada besin, tarım, maden, el sanatları, sanayi eserleri coğrafik işaret tesciline husus olabiliyor.
Coğrafi işaretler, değerli bir pazarlama aracı olarak, Türkiye’de güçlü ve sürdürülebilir bir kırsal kalkınma için anahtar rolü üstlenme potansiyeline sahip bulunuyor.
Türkiye’de 1344 tescilli coğrafik işaret ve klasik eser ismi bulunuyor, bunlardan 1171’i tarım ve gıda ürünleri kapsamında yer alıyor.
Bakanlığın farkındalık çalışmaları kapsamında tescilli coğrafik işaretler konusunda bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri yürütülüyor. 81 ili kapsayan etkinlikler düzenlenerek, coğrafik alan ile bölgesel kalkınma vurgulanarak, ilgili yörenin sahip olduğu coğrafik işaret potansiyelinin harekete geçirilmesine Bakanlıkça katkı sağlanıyor.
Tescilde memleketler arası faaliyetler
Avrupa Birliği (AB) nezdinde tescil edilen Milas zeytinyağı, Bayramiç beyazı, Taşköprü sarımsağı, Giresun tombul fındığı ve Antakya künefesi için hazırlanan kısa sinemalar ve afişler, farkındalık artırmaya yönelik olarak kullanılmaya başlandı.
AB’de ilan etabında ve müracaatta bekleyen öteki eserlerin de tescil edilmesi halinde tanıtım çalışmalarının yapılması planlanıyor. Hazırlanan afiş ve broşürler, farkındalığın artırılması maksadıyla Bakanlığın etkinliklerinde kullanılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, 5996 sayılı Veterinerlik Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Besin ve Yem Kanunu’na nazaran tarım ve besin eserlerine ait tescilli coğrafik işaretlerin resmi denetimlerinden sorumlu bulunuyor. Bakanlıkça yürütülen tüm farkındalık çalışmalarında AB tescilinin ehemmiyeti vurgulanırken, bu kapsamdaki müracaat sürecine ait bilgilendirmeler yapılıyor.
Ayrıca AB nezdinde tescilli coğrafik işaret sayısının artması, coğrafik işaretli yahut bu manada potansiyeli olan eserlerin katma kıymeti ve ihracat potansiyeli üzere bahislerde çalışmalar yürütülüyor.
AB Komitesi Teknik Dayanak ve Bilgi Değişim Aracı (TAIEX) kapsamında, 2 TAIEX çalıştayı ve 1 expert mission gerçekleştirildi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO), Özbekistan ile işbirliği içinde yürüttüğü “Sürdürülebilir Besin Sistemlerinin Coğrafi İşaretler ile Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında Özbekistan Tarım Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı yetkililerine yönelik olarak Türkiye’nin uygulamalarının anlatıldığı eğitim verildi.
Bunların yanında milletlerarası coğrafik işaretler kapsamında Fransa, İtalya, Portekiz gibi ülkelerle işbirliği çalışmaları yürütülüyor.
AB tescil sürecine nazaran ürünler
Türkiye’de coğrafik işaret başvurusu yapılmış fakat şimdi tescil almamış eser sayısı ise 713 olarak belirlendi.
AB nezdinde tescilli eserler de şöyle:
– Gaziantep baklavası
– Aydın inciri ve kestanesi
– Malatya kayısısı
– Milas zeytinyağı
– Bayramiç beyazı
– Taşköprü sarımsağı
– Giresun tombul fındığı
– Antakya künefesi.”
AB tescili için ilanda olan eserler:
– Suruç narı
– Edremit zeytinyağı
– Gemlik zeytini
– Çağlayancerit cevizi.
AB tescili için müracaatta bekleyen eserler:
– Afyon pastırması ve sucuğu
– Antep fıstığı
– Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini
– Kayseri mantısı ve sucuğu
– İnegöl Köfte
– Maraş çöreği, tarhanası
– Milas yağlı zeytini
– Gaziantep Menengiç kahvesi
– Araban sarımsağı
– Tonya tereyağı
– Aydın Memecik zeytinyağı ve zeytini
– Bursa kestane şekeri, şeftalisi ve siyah inciri
– Kırkağaç kavunu
– Demirci hünnabı
– Amasya çiçek bamyası
– Hopa hamsili ekmeği
– Safranbolu safranı
– Erzurum su böreği
– Manisa Sultani çekirdeksiz üzümü ve mesir macunu
– Bingöl balı
– Ezine peyniri
– Rize çayı
– Ayaş domatesi
– Kilis zeytinyağı
– Silifke yoğurdu
– Urla sakız enginarı
– Hüyük çileği
– Isparta gülyağı
– Tarsus Sarıulak zeytini
– Hatay Kaytaz böreği
– Osmaniye yer fıstığı
– İpsala pirinci
– Melli inciri.
