Avrupa’nın neredeyse tüm başkentlerinden Ukrayna güçlerine askeri eğitim ve silah dayanağı verilirken, Bern idaresi savaşın başından bu yana elinde bulunan yahut daha evvel öteki ülkelere satışını gerçekleştirdiği silahların Ukrayna’nın eline geçmesini engellemeye çalışıyor.
Son olarak İsviçre basınının sayfalarına taşıdığı habere nazaran, İsviçre ordusu elinde bulunan çalışır durumdaki 60 Rapier hava savunma bataryasını imha etme kararı aldı.
Haberi doğrulayan ordusu sözcüsü Kaj-Gunnar Sievert, hava savunma sistemlerinin birinci kısmının imha edildiğini, kalanların da kısa mühlet içerisinde modüllerine ayrılarak imha edileceğini söyledi.
Karar, İsviçre ordusunun Rapier hava savunma sistemlerini 2022 sonunda hizmet dışı bırakmasının akabinde alındı.
2007’de satın alınan füzeler de imha ediliyor
İçerisinde bir fırlatma rampası ve bir radar sistemi bulunduran Rapier hava savunma sistemleri İsviçre ordusu tarafından 1980’lerde tedarik edilmişti. Federal hükümet 2007’deki modernizasyon gayretleri sırasında sistemler için 2 bin çağdaş güdümlü füze de satın almıştı. Yeni kararla birlikte bu füzelerin de imha edileceği belirtildi.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Almanya İsviçre Askeri Mecmuası’nın (ASMZ) eski genel yayın direktörü Peter Schneider, “Füzeler eskiydi lakin son kullanma tarihleri geçmiş değil. İngiltere, 2012 Londra Olimpiyatları’nı Rapier ile korumuştu. Bu sistemler alçaktan uçan drone gibisi gayelere karşı çok etkilidir” sözlerini kullandı.
Sistemlerin savaş uçakları ve helikopterlere karşı da kullanılabileceğini belirten Schneider, Ukrayna’nın bu silahlarla kentlerdeki sivil altyapıyı koruyabileceğine dikkat çekti.
Karar İsviçre’de tartışma yarattı
Rapier hava savunma sistemlerinin imha edilme kararı güvenlik üzerine çalışan siyasetçilerden sert reaksiyon aldı.
Yeşil Liberaller’den Ulusal Meclis üyesi olan ve Güvenlik Siyasetleri Kurulu’nun lider yardımcılığını yürüten François Pointet, silahların Ukrayna’ya transferinin yasal olarak mümkün olduğunu ve imha edilmelerinin saçma olduğunu söyledi.
Federal Konsey’in 2006’da aldığı karara nazaran, İsviçre idaresi öbür ülkelerden aldığı ve servis dışı bıraktığı silahları, satın aldığı ülkeye şartsız olarak geri satabiliyor.
Ancak ordu sözcüsü, imha etme kararının 2019’da alındığını ve İngiltere’ye silahları geri satın almayı isteyip istemediklerinin hiçbir vakit sorulmadığını söyledi.
Rapier sistemlerinin imha edilme kararını geri çevirmek artık sıkıntı gözükse de, İsviçre ordusunun önümüzdeki birkaç yılda birçok yabancı silah sistemini de hizmet dışı bırakması bekleniyor. Bunların içerisinde Ukrayna savaşının ön cephelerinde görülen Amerikan üretimi 248 adet M113 zırhlı muharebe aracı ve 100 adet M109 tipi ağır top bulunuyor.
Güvenlik uzmanı Riniker’e nazaran bu araçları rastgele bir şart olmadan ABD’ye geri göndermek yasal olarak mümkün.
“Jeopolitik tansiyon bu türlü yüksek kalırsa, Amerikalılar muhtemelen araçları almak isteyecekler” diyen Riniker, İsviçre’nin bu hususa kendini siyasi olarak hazırlaması gerektiğini belirtiyor.
İsviçre’nin tarafsızlık statüsü
Ukrayna’daki savaş İsviçre’nin tüm dünya seçkinlerine eşit koşullarda hizmet verme siyasetini test ederken, ülkenin rekabetçi çıkarlarını da zora sokuyor.
İsviçreli silah üreticileri, savaş periyodunda kesim için kritik kıymetteki Batılı müşterilerine silah satmanın imkansız olmasından şikayet ederken, ülkeyi Avrupalı komşular bir tarafa, tarafsızlık geleneği ise bir öbür tarafa çekiyor.
“Silah ihracatı yapan tarafsız bir ülke olmak İsviçre’yi bu duruma sokuyor” diye Zürih Üniversitesi’nde milletlerarası hukuk profesörü Oliver Diggelmann, “Ticaret yapabilmek için silah ihraç etmek istiyorlar. Ayrıyeten bu silahlar üzerinde denetim sahibi olmak da istiyorlar. Birebir vakitte da “iyi çocuk” olmak istiyorlar. Bu şu anda ülkemizin tökezlediği yeri gösteriyor” sözleriyle durumu özetliyor.
İsviçre’nin tarafsızlık statüsü, Napolyon Savaşları (1800-1815) sırasında, bir tampon bölge oluşturulması maksadıyla Avrupalı güçler tarafından kabul edilmiş ve resmileşmişti.
Aradan geçen 200 yılı aşkın mühlet ve iki dünya savaşının akabinde bugün 8,7 milyon nüfuslu İsviçre’nin yüzde 90’ı tarafsızlık statüsünü destekliyor ve bunu ulusal bir dava olarak görüyor. Cenevre’de Birleşmiş Milletler ve Kızılhaç’a konut sahipliği yapan İsviçreliler, kendilerini dünyanın uzlaştırıcısı ve yardımseveri olarak görüyor.
Ancak bu durum son yıllarda Ukrayna’daki savaşa odaklanan Batı başşehirlerinde bu türlü değerlendirilmiyor.
Gizlilik siyasetleriyle ünlü olan ve sık sık para aklama savlarının merkezine yerleşen İsviçre bankalarının Rusya Devlet Lideri Putin ile temaslı oligarklara da hizmet vermesi Batılı diplomatların reaksiyonunu çekiyor.
İsviçre ile müzakereler yürüten üst seviye bir Batılı diplomat, New York Times’a yaptığı açıklamada, mevcut durumun kendilerine İsviçre’nin “ekonomik çıkar tarafsızlığı” peşindeymiş üzere hissettirdiğini söylüyor.
