ÖNDER YILMAZ/ANKARA- Bilhassa enkaz altında kalanların toplumsal medya üzerinden yardım davetinde bulunması kadar, bu mecrayı çıkarları için kullananlar olduğunu belirten Toplumsal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Derneği (SODİMER) Lideri Prof. Dr. Levent Eraslan, altı yolla bilgi kirliliği ve dolandırıcılık yapıldığını söyledi.
Milliyet’e konuşan SODİMER Lideri Prof. Dr. Eraslan, sarsıntının olduğu birinci saatlerden itibaren toplumsal medyayı sıkı takibe aldıklarını ve temelde bilgi kirliliği ve dolandırıcılık içeren altı başlıkta manipülasyon yapıldığını tespit ettiklerini kaydetti.
Haberle manipülasyon
Yoğunluklu olarak sayı ve istatistikler üzerinden manipülasyona gidildiğine vurgu yapan Eraslan, “Ölü, yaralı ve yıkılan bina sayıları daima manipüle ediliyor” dedi. Eraslan, yanlış manzara ve görüntülerle da manipülasyona gidildiğine dikkat çekerek, “İnsanların yardım çaresizlikleri üzerinde manipülasyonlar var. Takipçi sayılarını arttırmak için infial uyandıran bildiriler da yayınlıyorlar. En ağır olarak dehşet ve infial yaratmak. ‘Saat beşle yedi ortasında Doğu Anadolu Fayı koptu büyük zelzele olacak’ üzere bildirilerin dolaştığını gördük. ABD gemisindeki HAARP yapay savaş ve sarsıntı uygulamasının tesirli olduğu, petrolün çok alındığı o nedenle zelzele olduğu hatta gezegenlerin diziliminden kaynaklandığı, Cumhurbaşkanı’nın CHP’li belediyeleri sonradan aradığı, muhakkak derneklerin yalnızca Suriyelilere yardım ettiği üzere fake haberler ve söylentilerle de manipülasyonlar görüldü” sözlerini kullandı.
Twitter mecrasının sarsıntının en çok konuşulduğu mecra olduğunu açıklayan Eraslan, öteki mecralarda daha çok imaj ve görüntü paylaşımı yapıldığını kaydetti. Eraslan, bilhassa Twitter sohbet odalarının kriz merkezi üzere çalışmakta olduğuna dikkat çekerek, “10 binlerce kişinin katıldığı sohbet odaları tespit ettik. Bu yanlışsız hususlar konuşulmuyorsa çok önemli bir manipülasyon zemini” değerlendirmesini yaptı. Eraslan, “Bir küme gencin enkaz altında biriyle konuşmaları var. Bu diyalogları sonradan gülerek kahkahalarla yayınlamaları ve bir şey yapılmaması bizi rahatsız eden farklı bir boyut oldu” dedi.
Çıkar peşindeler
Deprem ortamının dolandırıcılar ve çıkar peşinde olanlara bulunmaz bir fırsat yarattığına dikkat çeken Eraslan, tekliflerini şöyle sıraladı:
*Sosyal medyayı çok sık kullanmayın.
*Sosyal medyada kriz anları vardır. Kriz anlarına dönük yapılacaklar başında iletilerde teyit düzeneğinin kullanılması geliyor.
*Dolandırıcılar mağdur rolü oynayabilir, yardım gereçleri yahut para toplayıp yasadışı gelir elde edebilirler. Devletin müsaadesi ve yönlendirmesi olmadan rastgele bir yere para yatırmayalım.
*Yardım davetleri kamu kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmeli.
*Mozaiklemeden, trajik manzaralar paylaşılıyor. Bu da başta çocuklar olmak üzere kırılgan kümelerin travmatize olması moral bozulmasına yol açıyor.
*Kamu vazifelileri tek elden açıklama yapmalı. Bir yahut vazifeli iki kişi açıklamadan sorumlu olmalı.
*Kurtarma faaliyetleri kadar toplumsal medyaya müdahale etmek gerekiyor. Bir anda toplumsal medyada paralel halde algı dediğimiz büyük manipülasyon başlıyor.
*Hashtag tuzaklarına düşülmemeli. Her hashtag’ı hashtaglamadan evvel bakmak lazım. ‘Antep/deprem’ deniyor, öteki bir yere sizi yönlendirebiliyor.
*Takipçi kazanma gayeli makûs bireylerin bildiri yayacaklarını unutmadan, takip ve paylaşımlarda bulunulmalı.
Sosyal medya teröristleri
Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), sarsıntı sonrası toplumsal medya platformlarında provokatif paylaşımlarda bulunan 90 hesap yöneticisi tespit edildiğini ve dört şüphelinin gözaltına alındığını duyurdu. Açıklamada, “Pazarcık merkezli yaşanan zelzeleye ait toplumsal medya platformlarında, vatandaşlarımız üzerinde endişe ve panik yaratmak emeliyle provokatif paylaşımlarda bulunduğu bedellendirilen 90 hesap yöneticisinin tespiti yapılarak ilgili ünitelere gönderilmiş, Cumhuriyet Başsavcılıklarınca alınan talimat gereği dört şahıs gözaltına alınmıştır” denildi.
Afyonkarahisar’da temelsiz paylaşım yapan İbrahim Ö. (23), çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Bilecik’te oturan TIR sürücüsü M.T. de, Bilecik’te de sarsıntı olacağını, bu nedenle yardım gereçleri götürmek için yola çıkanlara müsaade verilmediğine ait bir ses kaydını toplumsal medyada paylaştı. Yakalanarak gözaltına alınan M.T. halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma suçlamasıyla adliyeye sevk edildi. –DHA, İHA
