Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Türkiye ziyareti kapsamında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenen “Türkiye-İran İş Forumu”na katıldı.
Burada konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu’nun 8. Toplantısı münasebetiyle bugün bir ortaya geldiklerini hatırlattı.
Cumhurbaşkanı Reisi ile dar kapsamlı görüşmelerinin olduğunu belirten Erdoğan, daha sonra heyetler ortası toplantının gerçekleştiğini kaydetti.
Kirman’daki terör ataklarında hayatını kaybeden İranlılara Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifalar dileyen Erdoğan, “Türkiye ve Türk milleti olarak İran halkının acısını yürekten paylaşıyoruz. Bu aksiyonlar yalnızca İran halkını değil, direkt bölgemizin huzurunu, barışını ve istikrarını amaç almaktadır. Kandan ve gözyaşından beslenen kaos tüccarları emellerine inşallah ulaşamayacaktır.” sözlerini kullandı.
Türkiye-İran ortasında ekonomik ve ticari işbirliğini daha da güçlendireceğine inandığı forumun hayırlara vesile olmasını dileyen Erdoğan, bu faaliyetin, ekonomik ve ticari münasebetlerde yeni projeleri, işbirliklerini ve yatırımları teşvik etmesini ümit ettiğini söyledi.
Erdoğan, bu aktifliğin tertiplenmesine öncülük eden, katkı veren tüm kurumlara teşekkür ederek, şöyle konuştu:
“Türkiye ve İran yaklaşık 170 milyonu aşan toplam nüfusa, muazzam kaynaklara ve insan gücüne sahip iki komşu ve kardeş ülkedir. Tarih boyunca medeniyetlere beşiklik yapmış ülkelerimiz ortasında esaslı, çok boyutlu münasebetler mevcuttur. İran, ülkemizin Asya’ya açılan kapılarından biriyken, Türkiye de İran’ın Avrupa’ya açılan kapısıdır. Ülkelerimiz ortasındaki iktisadi ve ticari ilgilerin geliştirilmesi için önemli bir potansiyelin olduğunu görüyoruz.
Bugüne kadar bu potansiyelden çeşitli sebeplerle gereğince istifade edemedik lakin ticaret ve yatırımlar başta olmak üzere bağlarımızı halklarımızın refahını artıracak biçimde ileriye taşıma irademizi koruduk. Sayın Reisi ile gerçekleştirdiğimiz ikili ve heyetler ortası görüşmelerde işbirliğini geliştirme irademizi tekrar teyit ettik. Farklı alanlarda bugün 10 mutabakat imzaladık, münasebetlerimizin tüzel yerini bu mutabakatlar tahkim etmiştir.”
“İlkeli tavrımızı koruyoruz”
Erdoğan, bölgede güvenlik, istikrar ve refahın hakim kılınmasında bölgesel sahiplenme ve işbirliğinin ehemmiyetinin vazgeçilmez olduğunu belirterek, “Dolayısıyla iki büyük bölgesel güç olan Türkiye ve İran, refah, kalkınma ve istikrar için ortalarındaki iktisadi işbirliğini kesinlikle ilerletmelidir. Bu anlayışla geçmişte İran ile ortaya koyduğumuz 30 milyar dolarlık ticaret maksadına ulaşma kararlılığımızı devam ettiriyoruz.”
Türkiye ile İran ortasında 2012’de yaklaşık 22 milyar dolara ulaşan ikili ticaretin son yıllarda gerilediğini belirten Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunun temel nedeni İran’a uygulanan yaptırımlar ve salgın olmuştur. Salgın geride bırakılmış olmakla birlikte yaptırımların ticareti engelleyici tesirleri hala sürüyor. Esasen Türkiye olarak buradaki prensipli tavrımızı koruyoruz. Tek taraflı yaptırımları tasvip etmediğimizi, bu çeşit baskı araçlarına başvurulmasının gayeye hizmet etmediğini her vakit lisana getirdik.
Yaptırımlar nedeniyle komşumuz İran’la ekonomik ve ticari ilgilerimizi sonlandırmadık, bundan sonra da sonlandırmayacağız. Mevcut durumda yaptırımlar, İran ile iş münasebetlerimizde, bilhassa bankacılık sisteminden kaynaklanan problemlere yol açıyor. Bu ve gibisi sıkıntıların kısa vakitte tahlile kavuşturulmasını ümit ediyoruz.”
“200 firmamız İran’da kalmayı tercih etmiştir”
Erdoğan, Türkiye ile İran ortasındaki ikili ticaretin geliştirilmesi konusunda en temel gereksinimlerden birinin, tercihli ticaret mutabakatının kapsam dışı bırakılan 67 eser dahil tam olarak uygulanması ve içeriğinin daha da genişletilmesi olduğunu söyledi.
Karma Ekonomik Komitenin müteakip toplantısının, iktisat, ticaret ve yatırım alanındaki tüm mevzuların kapsamlı olarak ele alınması açısından yararlı olacağını bildiren Erdoğan, şöyle devam etti:
“Bu sürece iki ülke iş topluluğunun katkı vermesi değer arz ediyor. İki komşu ülke olarak İran’la ticaretimizin gelişmesi için hudut bölgelerindeki faaliyetlere ve buralardaki altyapıya özel ehemmiyet atfediyoruz. Gürbulak-Bazergan Hudut Kapısı’nda 2021’de başladığımız modernizasyon çalışmaları tamamlanınca Esendere ve Dilucu gümrük kapıları rahatlayacak ve Gürbulak yüksek kapasiteyle hizmet verecektir. İran’la yeni hudut kapıları açılması konusu da gündemimizdedir. Hudut vilayetlerimizin ekonomik kalkınmasını artırmaya matuf hudut ticaret merkezleri tesis edilmesi çalışmaları da devam ediyor.”
Erdoğan, Türk müteahhitlik kesiminin muvaffakiyetlerinin tüm dünya tarafından bilindiğine işaret ederek, “Ticaret Bakanlığımızın datalarına nazaran, müteahhitlik firmalarımız İran’da bugüne kadar toplam 4,6 milyar dolarlık 56 proje üstlendi. Birçok Batılı firma yaptırımlar nedeniyle İran’dan kaçarken tüm zorluklara karşın 200 firmamız İran’da kalmayı tercih etmiştir.” dedi.
Akaryakıt fiyat farkları
Bazı Türk firmalarının İran’da karşılaştığı meselelerin tahlili konusunda somut adımlar atılmasını beklediklerine dikkati çeken Erdoğan, “Bunun Türkiye’den İran’a daha fazla yatırım gitmesinin önünü açacağına inanıyorum. Biz de firmalarımızı kazan kazan anlayışı çerçevesinde İran’da daha fazla yatırım yapmaya teşvik edeceğiz.” diye konuştu.
Erdoğan, ikili ticaretin gelişmesi açısından taşımacıları mağdur eden akaryakıt fiyat farklarını karşılıklı olarak kaldırma teklifini tekrarlayarak, Türk hava nakliyeciliği firmalarının İran’daki frekans kısıtlamalarının kaldırılması yahut daha üst hudut belirlenmesi taleplerinin karşılanmasının da ticari temasların artmasını sağlayacağını söyledi.
Tahran-Van yolcu tren seferlerinin yine başlatılmasında yarar gördüklerini söz eden Erdoğan, şöyle konuştu:
“İranlı kardeşlerimizin en fazla tercih ettiği turizm destinasyonunun Türkiye olması bizleri mutlu ediyor. Bu eğilimin devam etmesini istek ediyoruz. Bu toplantıya iş insanlarımızın ilgisinin, Türk müteşebbislerin İran’a yatırım yapmakta ne kadar istekli olduklarını gösterdiğini düşünüyorum. Bu ağır ilgiyi somut sonuçlara tahvil etmek bizlerin elindedir.”
Erdoğan, tüm zorluklara karşın karşılıklı ticareti artırmaya yönelik teşebbüslerin sürdürülmesi gerektiğine vurgu yaparak, “Ekonomik ve ticari ilgilerimizin geliştirilmesi noktasında atacağınız her adımın içtenlikle ardında olacağımızın bilinmesini isterim. Bu vesileyle Sayın Cumhurbaşkanı kardeşim Reisi’nin Türk firmalarına ve yatırımcılara verdiği dayanağı arttırarak sürdüreceğinden kuşku duymuyorum. Amaçlarımıza el birliği içinde ulaşacağımıza yürekten inanıyorum.” diye konuştu.
“Gazze halkı tarihe utançla geçecek bir vahşetin kurbanı oldu”
İsrail’in Gazze’ye yönelik ataklarına da değinen Erdoğan, şunları söyledi:
“İsrail’in temiz Filistinli kardeşlerimize yönelik atakları ve bunun sonucunda birden fazla çocuk ve bayan 26 bin insan şehit edildi, 65 bin kardeşimiz yaralandı. Gazze halkı insanlık tarihine utançla geçecek bir vahşetin kurbanı oldu. On yıllardır dünyaya insan hakları ve demokrasi dersi verenlerin gerçek yüzlerini bu süreçte daima birlikte gördük.”
Erdoğan, Türkiye olarak birinci günden itibaren Filistin sıkıntısında onurlu, kararlı ve vicdanlı bir duruş sergilendiğini, diplomasiden insani yardımlara kadar her alanda tüm imkanlarla Filistinlilerin yanında olunmaya çalışıldığını vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Mısır’ın da dayanağıyla şimdiye kadar 17 uçak ve 5 gemi dolusu insani yardım gerecini El-Ariş’e gönderdik. Böylelikle 26 bin tonu un olmak üzere, toplam 30 bin tonu aşkın yardım materyalini Gazzeli kardeşlerimize ulaştırılmak üzere bölgeye sevk ettik. 380 hasta ve yaralı 344 refakatçiyi Türkiye’de konuk ediyor, tedavilerini sağlıyoruz. İsrail’in işlediği savaş kabahatlerinin yanına kar kalmaması emeliyle milletlerarası hukuk kulvarında atılan adımlara takviye veriyoruz. Katliamların durması, ateşkesin tesisi ve bölgede kalıcı barışa giden yolun açılması için var gücümüzle çalışıyoruz, çalışacağız.”
Erdoğan, 1967 sonları temelinde başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız ve hükümran bir Filistin devleti kuruluncaya kadar çabayı sürdüreceklerini belirterek, şunları kaydetti:
“Filistinli kardeşlerimizi asla ve asla yalnız bırakmayacağız. Kandan ve gözyaşından beslenen mevcut İsrail idaresinin de gittikleri bu yolun yol olmadığını görmelerini, katliamlarına bir an evvel son vermelerini bekliyoruz. Daha evvel de söz ettiğim üzere zulümle abad olmaya çalışanın ahiri berbat olur. Bu süreçte zafer Filistinli kardeşlerimin olacaktır. Rabb’im Filistinli kardeşlerimizi rahmetiyle, nusretiyle kuşatsın.”
İsrail’in işgal siyasetleri karşısında canlarıyla topraklarını savunan Filistinlilere Allah’tan yardım niyaz eden Erdoğan, Türkiye-İran İş Forumu’nun güzel sonuçlara vesile olmasını diledi.
