Türkiye’de 6 Şubat’ta yaşanan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki zelzele Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’ı yaşanmaz hale getirirken, toplamda 10 kentte kapanması güç hasara yol açtı. Zelzele bölgelerinde can kaybı 35 bini geçerken, yaşananlar 13,5 milyondan fazla kişiyi etkiledi. Bu durum barınma, beslenme, hijyen, tuvalet, sağlıklı içme suyu ve sıhhat hizmetlerine ulaşamama üzere sıkıntılarını da beraberinde getirdi. Söz konusu temel gereksinimlerin karşılanamaması ise bulaşıcı hastalık salgınlarına adeta yer hazırlıyor. Elektrik, su, kanalizasyon üzere altyapının ziyan görmesi bilhassa su ve besin kaynaklı hastalıkların ortaya çıkma riskini artırıyor. Pekala, sarsıntı bölgelerinde sağlıklı içme ve kullanma suyuna erişimin kıymeti ne? Gerekli ulaşım sağlanmazsa hangi hastalıklar ortaya çıkabilir? Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi yetkilileri Milliyet.com.tr’ye açıkladı.
“Bir sarsıntı sonrası su kaynaklarının emniyetli olduğundan emin olmak her vakit kolay değil. Fakat kişinin sıhhati için pak suya erişimi de elzem” diyen Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi yetkilileri, “Suyla bulaşan hastalık riskini önlemek için yapılabiliyorsa suyu içmeden, dişleri fırçalamadan, yaraları temizlemeden ve yemek hazırlamadan evvel kaynatılmalı. Kaynayan su doğal olarak soğumaya bırakılmalı, pak ve kapalı bir kapta saklanmalı. Bu durum suyun kirlenmesinin önüne geçer. Musluk suyu tüm evsel gayeler ve ferdî hijyen için kullanabilir. Musluk suyu yahut öteki mahallî su kaynakları yoksa şişe suyu kullanılmalı. İçilen şişe suyunun kullanılmadan evvel uygun halde kapağının kapatıldığından emin olunmalı. Kapağı kapalı olmayan ya da kırık olan şişedeki su içmemeli. Bilhassa yiyeceklerle temas etmeden evvel ve tuvalete gittikten sonra ellerin sabunla yıkanması ehemmiyet arz ediyor. Tesirli olması için elleri (kaynatılmamış) su ve sabunla 40-60 saniye yahut varsa alkol bazlı dezenfektanla 20-30 saniye yıkamak kâfi olacaktır” bilgilerini paylaştı.
“Hastalıkların yayılarak salgına dönmemesi ismine tedbir alıp denetimini sağlamak için çalışıyoruz. Bu çalışmalar hem müdahale hem de kapasite manasında yaşanacak durumların tesirini azaltmak için önümüzdeki haftalarda ve aylarda artırılacak. Bulaşıcı hastalıkların teşhisini hızlandırmaya yönelik Sıhhat Bakanlığı uyumunda da gezici laboratuvarlar ve klinikler kurulacak. Bu mevzuda Sıhhat Bakanlığı ile birlikte hareket ediyoruz.” Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi Yetkilileri
‘TOPLU HENDEK TUVALETLERİ BİRİNCİ SEÇENEKLERDEN’
Afet bölgelerinde insanların tuvalet gereksinimlerini karşılayabilecekleri sağlıklı ortamların oluşturulmasının büyük ehemmiyet taşıdığına vurgu yapan Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi yetkilileri, “Bu hususta atılması gereken birtakım adımlar var. Bilhassa su ve arıtma sisteminin önemli formda kesintiye uğradığı bölgelerde uygun alanlar varsa buralar tuvalet alanları olarak kullanılabilir. Lakin bu alanların etrafı açıkça işaretlenmeli, mümkünse çitle çevrilmeli ve buralar muhtemel sel ya da su baskınlarına karşı korunmalı. Toplu hendek tuvaletleri de birinci seçenekler ortasında yer alabilir. Birinci acil durum periyodu geçtikten sonra, daha uzun vadede imkanlar dahilinde farklı tipte tuvalet sistemleri inşa etmek mümkün olabilir” bilgisini paylaştı.
‘HAVA YOLUYLA BULAŞAN HASTALIK RİSKİ ARTABİLİR’
Bir doğal afetten sonra hava yoluyla bulaşan hastalık riskinin artabileceğine dikkat çeken Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi yetkilileri, “Kalabalık ortamlar, yetersiz aşılanma ve sıhhat hizmetlerine erişimin daha güç olması üzere faktörler risklerin artmasına yol açabilir. Afet ortamları için hami süreçler daha da ehemmiyet taşıyor. Mümkünse bölgedekiler ellerini sık sık su ve sabunla yıkamalı yahut el dezenfektanı kullanmalı. Öksürürken yahut hapşırırken ağzını ve burnunu kapatmalı, bunu yaparken de mikropların yayılmasını önlemek için bir mendil yahut dirsek içini kullanmalı. Aşılama hizmetleri mevcutsa, kızamık üzere hastalıkların salgın riskini azaltmak için aşı yaptırılmalı” açıklamalarını yaptı.
TETANOSA KARŞI DİKKAT!
Depremlerde düşen moloz yahut kırık camların neden olduğu kesiklerin, deliklerin ve ezilme yaralanmalarının tetanos riskini artırabileceğini belirten Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi yetkilileri, “Tetanos, clostridium tetani bakterisinin ürettiği bir toksinin neden olduğu önemli ve bazen hayatı tehdit eden bir hastalık. Bakteriler bedene derin kesikler, yaralar yahut yanıklar yoluyla girerek hudut sisteminde tutulum yapabilir. Enfeksiyon ilerlediğinde bilhassa çene ve boyun kaslarında ağrılı kas kasılmalarına yol açar ve yaygın olarak ‘kilitli çene’ olarak bilinen duruma sebep olabilir” görüşünü paylaştı ve bu riski azaltmak için alınması gereken tedbirleri şöyle sıraladı:
– Hem derin hem de yüzeysel yaraların dikkatli bir biçimde temizlenmesi tetanos riskini kıymetli ölçüde azaltabilir. Temizlenmiş yaraları pansuman yahut topikal dezenfektanlarla pak tutmak tekrar bulaş riskinden korumak da değer taşıyor.
– Varsa esirgeyici giysiler ve her tarafı kapalı ayakkabılar, çöpleri temizleme yahut elemeyle uğraşan herkes tarafından giyilmeli.
– Mümkünse moloz temizleme ve inşaat işleriyle uğraşan herkese tetanos toksoid (TT) aşısı yapılmalı. Daha evvel tetanos aşısı olmuş yahut aşı olup olmadığı net olmayan bireylere de birinci dozdan 4-8 hafta sonra ikinci doz da uygulanmalı. Göç eden tüm şahısların de aşılanması planlara dahil edilebilir.
