Banka iflaslarıyla gündeme gelen ABD’de finansal sistem alarm verirken öbür yandan doların tahtı sallanıyor. ABD’nin global hegemonyasının ardında hiç kuşkusuz doların rezerv para olması yatıyor. Fakat Çin yuan ile ticaretle dolarının hegemonyasını kırmayı hedefliyor. Bu alandaki ataklarına yenilerini ekleyen Çin, Brezilya üzerinden ABD’nin art bahçesine girdi. İki ülke ortasında yapılan muahede ile 150 milyar dolarlık ticaret yuan ve real üzerinden gerçekleştirilecek.
Çin’in ataklarını daha çok güç üzerinden gerçekleştirdiği görülüyor. Bu alanda Pekin boş durmuyor. Çin, Avrupa ülkelerinde de atağa geçerek petrol şirketi CNOOC üzerinden Fransız TotalEnergies’e 65 bin ton LNG satışı gerçekleştirdi. Çin, hâlihazırda kapsamlı yaptırımların uygulandığı İran’dan aldığı petrol için yuan cinsinden ödeme yapıyor.
Diğer yandan Rusya, Batılı devletlerin yaptırımlarına maruz kaldığı bu devirde yuan para ünitesine giderek daha fazla kıymet veriyor. Geçtiğimiz günlerde Çin Devlet Lideri Xi Jinping ile Moskova’da görüşen Putin, Memleketler arası ticarette Afrika, Asya ve Güney Amerika ülkelerinin “Çin Yuanı” kullanması tarafında davette bulunmuştu. Rusya Merkez Bankasının yayınladığı datalara nazaran, Çin yuanı Rusya’nın dış ticaretinde kıymetli bir oyuncu hâline geldi. Çin para ünitesinin Rusya’nın ithalat anlaşmalarındaki hissesi Ocak 2022’de sırf yüzde 4’ten geçen yılın sonunda yüzde 23’e yükseldi. Yuan’ın ihracat anlaşmalarındaki hissesi da yüzde 0,5’ten yüzde 16’ya yükseldi.
SUUDİ ARABİSTAN’IN ŞİÖ HAMLESİ
Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS ülkeleri nezdinde devam eden “ticarette “dolarsızlaşma” süreci Suudi Arabistan ile sürat kazandı. Suudi Arabistan, Çin’e yaptığı petrol satışlarının bir kısmını yuan cinsinden fiyatlandırmak için Pekin ile görüşüyor. Günde ortalama 7,5 milyon varil ile dünyanın en büyük petrol ihracatçısı pozisyonundaki Suudi Arabistan’ın, petrolü dolar üzerinden fiyatlandırmayı bırakıp yuana dönmesi; Katar’ın da sıvılaştırılmış gazı için birebir adımı atması, doların milletlerarası döviz piyasasındaki hegemonyasına yönelik bir darbe olarak bedellendiriliyor. Ayrıyeten ABD’nin güvenlik telaşlarına karşın Çin ile uzun vadeli bir iştirak kuran Suudi Arabistan hükûmeti Şanghay İş Birliği Örgütüne katılma kararını onayladı.
Uzmanlar bütün bu gelişmelerin doların hegemonyasını tehdit ettiğini söylüyor. Geçmişte ABD’nin İktisat Siyasetlerinden Sorumlu Hazine Bakan Yardımcılığını yapan Paul Craig Roberts, dünya güç ticaretinde dolardan uzaklaştıkça ABD iktisadının çöküşe yanlışsız ilerlediğini dikkat çekerken, ABD Kongre Üyesi Marjorie Taylor Green de Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte doların hâkimiyetinin sona erebileceği ihtarında bulunuyor.
DOLARIN HİSSESİ YÜZDE 59’A GERİLEDİ
Doların tahtını sallayacak adım merkez bankalarının döviz rezervlerine de yansıyor. Memleketler arası Para Fonu (IMF) tarafından yayınlanan rapora nazaran, doların dünyadaki merkez bankalarının döviz rezervlerindeki hissesi 2021 sonu prestijiyle yüzde 70’ten yüzde 59’a gerilerken, bu oran kayıtlara son 25 yılın en düşük düzeyi olarak geçti. ABD’nin global iktisattaki hissesi da 1980’den bu yana yüzde 14’ten yüzde 11’e geriledi.
IMF’DEN DAHA ÇOK KREDİ VERDİ
Çin, son altı yılda gelişmekte olan ülkelere acil durum kredisi olarak büyük çoğunluğu yuan cinsinden olmak üzere 185 milyar dolar borç verdi. Bu, tıpkı devirde IMF’nin verdiği 144 milyar dolar krediden daha fazla.
