HABER: CEREN BALA TEKE – KAMERA: DURSUN ALKAYA
Doğa Araştırmaları Derneği (DAD) Genel Müdürü Osman Fazilet, Çanakkale‘deki orman yangının akabinde bölgedeki avcılık faaliyetlerinin devam etmesini ve yaban hayatını kıymetlendirdi. Fazilet, ” Çanakkale‘de büyük bir yangın yaşadık. Sivil toplum kuruluşları, Bakanlık’tan Çanakkale
Doğa Araştırmaları Derneği (DAD) Genel Müdürü Osman Fazilet, av döneminin başlamasıyla kamuoyunda oluşan reaksiyonları, Merkez Av Kurulu’nun yapısını, Türkiye’de ve dünyada yaban hayatının geldiği noktayı, orman yangınlarının akabinde yangın bölgelerinin ava açılmasını ANKA Haber Ajansı’na kıymetlendirdi. Fazilet, şunları söyledi:
“En son söyleyeceğim kelamı başında söylemek istiyorum. Bu ülkede yaban hayatının kendini toparlayabilmesi için avcılığın büsbütün yasaklanması gerektiğini düşünüyorum. En azından muhakkak bir mühlet kesinlikle yasaklanmalı. Tüm dünya içinde bulunduğumuz yüzyılda büyük bir yok oluş krizi içerisinde. Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Birleşmiş Milletler Hükümetler Ortası Bilim Siyaset Platformu’nun 2020 yılında hazırladığı bir rapor var. Raporda; 1970 yılından günümüze yeryüzündeki göğüslü hayvanların, kuşların, sürüngenlerin, amfibilerin yüzde 60’ının azaldığını belirtiyor. Bu azalma süreci her yıl ne yazık ki artıyor. Tekrar birebir rapora nazaran; son 10 yıl içinde 1 milyon civarında canlı cinsinin çeşitli insan faaliyetleri nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı belirtiliyor. Ülkemizdeki durum dünyadan çok daha farklı değil hatta vahim durumda. 1950 yılında nüfusa baktığımızda 20 milyon ortadan geçen 70 yılda nüfusumuz dört kattan daha fazla artarak 85 milyona ulaştı. Olağan bu süratli nüfus artışı hem hem doğal hayat üzerinde hem de yaban hayatı üzerindeki baskıyı arttırıyor. Son 70 yılda mera alanlarımızın yüzde 60’ından daha fazlasını kaybettik. Çok büyük kısmı tarım alanlarına dönüştürüldü, bir kısmı yerleşim alanlarına dönüştürüldü bir kısmı ise altyapı yatırımlarına kullanıldı. Geçmişte buralar yaban hayatı için çok pahalı ömür alanıydı. Orman alanlarımız her geçen gün çeşitli nedenlerle daralıyor. Sularımız maalesef kirlendi. Marmara Denizi bile artık kusmaya başladı. Tahminen önümüzdeki yıllarda daha fazlasını yaşayacağız. Natürel bunda denizlerin ısınmasının, global iklim değişikliğinin de tesirleri var. Çok kıymetli akarsularımız; Mengene, Menderes, Seyhan ve Ceyhan. Hatta tamamına baktığımızda neredeyse birçoğuna elini sokmaya çekinir insan. O hale geldi.
“SULAK ALANLARIMIZIN ÇOK BÜYÜK BİR KISMINI KAYBETTİK”
Sulak alanlarımız yaban hayatı açısından çok kıymetli hayat alanları. Bilhassa su kuşları ve balıklar açısından lakin son 70 yılda yüzde 60’ından daha fazlasını kaybettik. Bugün var olanları saymak çok daha kolay olurdu. Geriye kalanların maalesef hepsinde ekolojik istikrar bozuldu. Suları kirlendi, ekolojik bağlantılar bozuldu. Manyas, Uluabat, Beyşehir, Eğirdir gölleri hala var ancak eski doğallıklarını kaybettiler. Bundan 5-6 yıl evvel Beyşehir’e gittim. Balıkçılar şunu söyledi; ‘Bundan 50 yıl evvel 2 bin aile geçimini balıkçılıktan sağlardı. Bugün balıkçı teknesiyle ava çıkamıyor zira balık yok’ Bunun çeşitli nedenleri var. Sulak alanlarımızın çok büyük bir kısmını kaybettik. Yaban hayatı yaşam alanları çok daraldı.
“İNSANLAR OKLA, YAYLA AVLANMIYOR. SİLAH SANAYİ ÇOK GELİŞTİ. YABAN HAYATINI OLUMSUZ ETKİLİYOR”
Yaşım gereği ülkemizin son 50 yılını uygun bilenlerden birisiyim. 35 yıldır da bunun 15 yılı Etraf Bakanlığı’nda geri kalanı da dernek bünyesinde Türkiye’nin tabiatının korunması için uğraş sarf ederek geçti. Bu müddet içerisinde tüm dünyada olduğu üzere yaban hayatı aleyhine büyük değişimler yaşadık. Örneğin dağlarımızdan yaylalarımıza, meralarımızdan sulak alanlarımıza, ormanlarımızın en ücra köşelerine insanların erişemediği yer yok. Avcılık açısından baktığımızda; beşerler artık okla, yayla avlanmıyor. Silah sanayi inanılmaz süratle gelişti. Silah sayısı çok arttı. Kimyevi gübreler, zirai ilaçlar; tarımda çağdaşlaşmayla birlikte hayatımıza girdi. Bunlar yaban hayatını da olumsuz etkiledi. Türkiye’de son 70 yıl içinde yaban hayatının yüzde 50’den fazlasını kaybettik.
“MERKEZ AV KURULU YAPISI PRESTİJİYLE YABAN HAYATI LEHİNE KARAR ALINMASINA İMKAN VERMİYOR”
Merkez Av Kurulu’nu (MAK) iki tarafıyla değerlendireceğim. MAK, yapısı prestijiyle yaban hayatının korunması lehine karar alınmasına imkan veren bir komite değil. 2021 yılı öncesine kadar 21 kurum temsilcisinden oluşuyordu. Bunlardan 10 tanesi avcı temsilcisi, geriye kalanların 9’u kamu kurumu temsilcisi, bir bilim insanı ve bir tane de yaban hayatı lehine konuşabilecek bir sivil toplum kuruluşu vardı. 2020 Ekim’de yapı değişti. STK’ların ve bir küme politiğin eforlarıyla sayı 21’den 25’e çıkarıldı. Sivil toplum kuruluşu sayısı 1’den 3’e, bilim insanlarının sayısı 1’den 2’ye çıkarıldı. Burada da yeniden avcıların çok büyük bir baskısı var. Bütün kararlar avcılar lehine çıkıyor.
“MERKEZ AV KURULU KARARLARI BİLİMSEL DEĞİL”
2021 yılında Tabiat Araştırmaları Derneği, Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı, Natura Derneği ve Niğde Etraf Müdafaa Eğitim Derneği olmak üzere dört kuruluş katıldı. Kimi kararlara şerh koyduğumuz için daha sonra çağırmadılar. Bakanlığın istekleri doğrultusunda kararlar çıkıyorsa davet ediyorlar. MAK kararları bilimsel değil. Bilimsel olabilmesi için oradaki yaban hayatı ile ilgili bilgilerin kâfi ve sağlıklı olması gerekir. Ne yazık ki ülkemizde bu bu türlü değil. Son dört yıldır üzerinde çok tartışılan iki kuş cinsinden örnek vereceğim. Bunlar; elmabaş patka ve üveyik. Elmabaş patkanın nüfusu son 20 yılda yüzde 50 azalmış. Üveyik için ise son 140 yılda yüzde 78 oranında oranında azalma tabir ediliyor. Türkiye’de buna karşın avı yasaklanmadı. Bu yılki MAK kararlarını inceledim. Bu iki cins açısından. Üveyik yalnızca Kars’ta yasaklanmış, güya yalnızca Kars’ta nüfusu azalıyor da Türkiye’nin öbür bölgelerinde rastgele bir sorun yokmuş üzere. Elmabaş patka için de tıpkı, yalnızca Aksaray ve Antalya’da yasaklanmış. Başka vilayetlerde avı hür. Keşke bu çeşitlerle ilgili 4 yıllık mühlet içerisinde sivil toplum kuruluşları ve bilim insanlarıyla iş birliği içerisinde avcıları da dahil ederek bilimsel çalışmalar yapılsaydı. Türkiye’deki nüfusları belirlenseydi. İşte o vakit MAK kararları bilimsel olurdu. Maalesef orada kim daha baskınsa onun lehine kararlar alındı. Bunun kesinlikle değişmesi gerek lakin tüm bunları tartışmanın ötesinde yaban hayatı lehine karar alacaksak; avcılığın Türkiye’de hiç olmazsa muhakkak bir mühlet yasaklanmasında yarar var.
“AVCILAR BİR YAHUT İKİ YIL ÇANAKKALE BÖLGESİNDE AV YAPMASALAR ÇOK BÜYÜK FELAKETLER OLMAZ”
“UÇAMAYANLAR VE SÜRATLİ KOŞAMAYANLAR YANDI”
Çok büyük bir felaket. Uçamayanlar ve çok süratli kaçamayanlar yandı. Toplumsal medyada günlerce bir görüntü imgesi yer aldı. Bir karaca can havliyle yangın alanından kaçıyor. Karaca aslında çok ürkek bir hayvan. O kadar panik haldeki insanlara hakikat koşuyor. Yangından uzak bir bölgeye giden hayvanlar açısından iki husus kelam konusu. Bir tanesi; o bölgede yaşayan hayvanlar var ve bir yoğunluk artışı kelam konusu. İkincisi de yangın oraya kaçan hayvanlar panik içinde. Yer bulma, beslenme telaşı içerisinde ve yavruları varsa; onları korumak durumunda. Bu türlü bir ortamda ömrünü sürdürmesi için rahat bırakılmaları gerekir.”
