ÇANAKKALE Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdür Yardımcısı Öğretim Vazifelisi İsmail Sabah, arşiv evraklarındaki yaptığı araştırmada Çanakkale Savaşları’nda 18 yaşından küçük askerlerin misyon aldığı bilgisinin yanlış olduğunu belirledi. Sabah, “Çanakkale Cephesi’nde 13-15 yaşında bir askerin varlığından kelam etmek mümkün değil. Türk ordusu, Çanakkale muharebelerinin hiçbir safhasında çocuk savaştırmamıştır. Esasen kanunlar ve dokümanlar de bize bunu çok açık bir halde gösteriyor” dedi.
Çanakkale Savaşları’nın üzerinden 108 yıl geçmesine karşın, periyoda dair yeni bilgiler ortaya çıkıyor. ÇOMÜ AÇASAM Müdür Yardımcısı Öğretim Vazifelisi İsmail Sabah, Çanakkale Savaşları ilgili arşiv çalışmaları sırasında çok sayıda Osmanlıca yazılmış harp ceridesini inceledi. İsmail Sabah, yaptığı çalışmalar sonucunda Çanakkale Savaşları’nda 13 ve 15 yaşındaki askerlerin cephede savaştığına dair toplumsal medyada paylaşılan içeriklerin yanlış olduğunu ortaya çıkardı. Çanakkale Savaşları’nın üzerinden 108 yıl geçmesine karşın hala yanlışların konuşulmasının üzücü olduğunu söyleyen Sabah, “1’inci Dünya Savaşı başlamadan, Osmanlı Devleti seferberlik ilan etmeden evvel 12 Mayıs 1914 tarihinde Osmanlı Devleti ufukta yaklaşan tehlikeyi görüyor ve buna yönelik bir hazırlık olması maksadıyla bu tarihte ‘Mükellefiyeti Askeriye Kanunu Muvakkati’ dediğimiz bir kanun çıkarıyor. Bu kanunda kimlerin, hangi yaştakilerin, nasıl silah altına alınacağı belirtiliyor. Osmanlı ordusu kanunlarla işleyişini yürütürdü ve kanunlar üzerine işçi temini gerçekleştirirdi. Bu kanunlara ve savaşın çeşitli devirlerinde çıkan kanunlara baktığımız vakit seferberlikle birlikte birinci olarak 20-45 ortasında olanların silah altına davet edildiğini görüyoruz. Akabinde artan kayıplar nedeniyle ordunun işçi muhtaçlığını temin edebilmek için 45 yaşın, 50 yaşa çıkarıldığını görüyoruz. Lakin bu da kâfi gelmeyince, savaşın ilerleyen safhalarına yanlışsız 20 yaşın, 19’a ve en nihayetinde 18’e indiğini görmekteyiz” tabirlerini kullandı.
’19 YAŞ ALTINDA BİR ASKERİN VARLIĞINDAN KELAM ETMEK MÜMKÜN GÖZÜKMÜYOR’
1. Dünya Savaşı’nın 4 yıl sürdüğünü hatırlatan Sabah, “Çanakkale özelinde bakacak olursak 19 yaşının altında bir askerin varlığından kelam etmek pek mümkün gözükmüyor. 18 yaşında olanların eylül ve kasım ayındaki davetlerle silah altına davet edildiklerini biliyoruz. Bunlar silah altına alındıktan sonra belirli bir eğitim de görüp cepheye gönderildikleri için 18 yaşında silah altına çağrılan bir askerin eğitimini tamamlayıp, Çanakkale’ye geleceği vakit zarfında zati burada muharebe fiili olarak sona ermiş durumda. Yani 18 yaşında eğitimini tamamlayıp gelmiş olsa bile bunların sayısının çok fazla olmadığını çok rahat söyleyebiliriz. Kaldı ki Çanakkale Cephesi’nde 13-15 yaşında bir askerin varlığından kelam etmek mümkün değil. Türk ordusu, Çanakkale muharebelerinin hiçbir safhasında çocuk savaştırmamıştır. Zati kanunlar ve dokümanlar de bize bunu çok açık bir biçimde gösteriyor” dedi.
‘SOSYAL MEDYADAKİ FOTOĞRAFLAR ÇANAKKALE CEPHESİ İLE İLGİLİ DEĞİL’
Sabah, şöyle devam etti: “Yanlış algıya sebebiyet veren, çeşitli devirlerde çekilen izci çocuklara ilişkin yahut propaganda hedefli çekilmiş fotoğrafların olduğunu görmekteyiz. Bunların Çanakkale Cephesi ile bir ilgisi olmadığını söyleyebiliriz. Bu bahiste bir argüman daha 27 Mayıs 1915 tarihinde yani aslında Çanakkale muharebelerinin tüm süratiyle devam ettiği bir tarihte çıkarılan ve lise 10’uncu sınıf öğrencilerinden bedeni müsait olanların askerliğe alınmasıyla ilgili bir kanun. Bu kanunu görenler, kanun ekinde yer alan ‘esbab-ı mucibesi’ dediğimiz yani bu kanunun neden çıkarıldığını açıklayan metni incelemediğiniz vakit güya lise 10’uncu sınıftaki öğrencilerin tamamının askere çağrıldığı üzere bir algı oluşuyor. Lakin kanunun biraz evvel bahsetmiş olduğumuz ek metni bize aslında işin doğrusunu anlatıyor. Yedek subaylıkla ilgili kanun birinci çıktığı vakit liselerin ve idadilerin son 2 sınıfında okuyanların, yedek subay olma hakkını elde ettiklerini görüyoruz. Fakat yedek subay olmak için yalnızca eğitim koşulunu taşıyor olmak kâfi değil. Birebir vakitte kanunda öngörülen yaş koşulunu da taşıması lazım. Yani 16-17 yaşında olup da eğitim kaidesini taşıyanlar, yedek subay olmuyor. Kanunda belirtilen 19 yaş ve üstünde olup da bu eğitim derecesine sahip olanlar yedek subay oluyor. Arşivlere baktığımız vakit şunu net bir halde söyleyebiliriz ki; Çanakkale’de Türk ordusu hiçbir vakit çocuk asker savaştırmamıştır.” (DHA)
