AYM Genel Şurası, 21 Aralık’taki gündem toplantısında, Seyahat Parkı davası kapsamında 18 yıl mahpusa mahkum edilen Atalay hakkında AYM’nin verdiği ihlal kararına uyulmaması nedeniyle yapılan ikinci ferdî başvuruyu inceleyerek karara bağlamıştı.
Yüksek Mahkeme, Atalay’ın, “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma”, “kişi hürriyeti ve güvenliği” ile “bireysel müracaatta bulunma” haklarının ihlal edildiğine hükmetmiş, ayrıyeten Atalay’a 100 bin lira tazminat ödenmesini kararlaştırmıştı.
AYM, ihlal kararının münasebetini açıkladı
Kararda, Yüksek Mahkemenin daha evvel verdiği ihlal kararının gereğinin yerine getirilmediği anımsatılarak, AYM kararlarının yerine getirilmemesinin, Anayasa Mahkemesi kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve hukuksal şahısları bağlayacağı kararı ile çatışan bir durum olduğu belirtildi.
Yargıtayın tekrar yargılama yetki ve vazifesi bulunmamakta
Yüksek Mahkemenin kararında, Anayasa’nın 153. unsurunun son fıkrasında, Anayasa Mahkemesi kararlarına uyma ve bu kararları değiştirmeksizin yerine getirme konusunda yasama, yürütme ve yargı organları ile yönetim makamlarına rastgele bir takdir yetkisinin tanınmadığı yahut bu mevzuda bir istisnaya da yer verilmediği aktarıldı.
Kararda, “Öte yandan somut müracaata mevzu yargılamada Anayasa Mahkemesi, birinci derece mahkemesini ilgili mahkeme olarak belirlediği için Yargıtayın 6216 sayılı Kanun kapsamında tekrar yargılama yetki ve vazifesi bulunmamaktadır. İhlal kararının gönderildiği birinci derece mahkemesi ise Anayasa Mahkemesinin kararı uyarınca önüne gelen belgede tekrar yargılamayla ilgili vazifesini yerine getirmemiş; müracaatçının anayasal haklarını da gözeten bir yargılama yapmamıştır.” tabiri kullanıldı.
Kararda, kamu gücünün aksiyon, süreç ve ihmallerinin Anayasa’ya uygunluğunu kesin ve bağlayıcı olarak karara bağlama yetkisinin münhasıran Anayasa Mahkemesine ilişkin olduğu belirtildi.
Bu bağlamda AYM’nin ferdî müracaat yoluyla bir temel hak ve özgürlüğün ihlal edildiğine karar verdiğinde, rastgele bir merciin bu kararın Anayasa’ya yahut kanuna uygun olup olmadığını inceleme ve denetleme yetkisinin bulunmadığına vurgu yapılan kararda, şunlar kaydedildi:
“Anayasa ve kanunlar, Anayasa Mahkemesi kararını yerine getirme yükümlülüğü altında olan kamu makamlarına ve somut olayda birinci derece mahkemesine belgeyi farklı bir yargı merciine gönderme yetkisi vermediği üzere rastgele bir yargısal makamı da Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığını tartışma konusunda yetkilendirmemiştir. Anayasa Mahkemesi kararının bağlayıcılığı, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenleri kapsadığı üzere ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak merciin belirlenmesini de kapsar. Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmasının reddedilmesi ve hukukun emrettiği teknikler izlenerek ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmaması Anayasa’nın 153. hususunun kelamıyla açıkça çelişen, Anayasa koyucunun iradesine muhalif bir yorum ve uygulama olmuştur.”
Kararda, “Sonuç olarak birinci derece mahkemesinin yetkisi dahilindeki bir belgeyi Yargıtaya göndermesiyle başlayan, Yargıtayın da Anayasa kararlarını göz gerisi ederek verdiği bir kararla şekillenen süreç Anayasa’nın kelamına açıkça karşıtlık oluşturmuş ve sonuçta müracaatçının kişisel müracaat hakkı, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlaline yol açmıştır.” tabirlerine yer verildi.
Daha evvel de ihlal kararı verilmişti
28. Devir Milletvekili Genel Seçimi’nde TİP’ten Hatay milletvekili seçilen Can Atalay’ın avukatları, “müvekkillerinin milletvekili seçilmesi nedeniyle hakkındaki yargılamanın durması ve tahliye edilmesi” talebiyle Yargıtaya başvurmuştu.
Yargıtayın talebi reddetmesi üzerine Atalay, Anayasa Mahkemesine ferdi müracaatta bulunmuş, mahkeme de “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” ile “kişi hürriyeti ve güvenliği” haklarının ihlal edildiğine ve Atalay’ın tekrar yargılanarak tahliyesine karar verilmesine hükmetmişti.
Anayasa Mahkemesince Atalay’ın tekrar yargılanması ve tahliyesi istemiyle mahallî mahkemeye gönderilen belge, mahallî mahkemece karar verilmeden Yargıtay 3. Ceza Dairesine iletilmiş, kelam konusu ceza dairesi ihlal kararına uymamıştı.
