Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda 108 yıl evvel 50 kilometre yürüyerek, Anafartalar Muhaberesine takviyeye giden 20’nci Alay Kumandanı Yarbay Halit Bey’in şehit olduğu nokta, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat tarafından askeri rapor ve krokilerde yapılan çalışmalar sonrasında birinci kez tespit edildi. Dün vefat yıldönümü olan Yarbay Halit Bey’in mezarı Büyükanafarta köyünde bulunuyor.
Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı Tarihi Gelibolu Yarımadasında 108 yıl evvel 6 Ağustos 1915 günü Anafartalar Çıkarması başladı. Anafartalar Küme Kumandanı olarak atanan Albay Mustafa Kemal Atatürk, kendisine bağlı olan birliklerden Ocaklı ve Güneyli ortasında tertiplenmiş olan 7 Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alaylar Anafartalar Ovasındaki Türk savunmasına takviye bölgeye intikale başladı. Yaklaşık 50 kilometrelik yürüyüş sonrasında Büyükanafarta bölgesinde sınırları teslim aldı.
9 Ağustos günü Anafartalar Küme Kumandanı Albay Mustafa Kemal Atatürk’ün buyruğuyla 20 ve 21’inci Alaylar taarruza başladı. Bu taarruz esnasında 20’nci Alay Şehit Yarbay Halit Beyefendi raporlarında ısrarla damakçılık bayırından İngiliz makineli tüfeklerine dikkat çekti. Halit Beyefendi muharebe ileri çizgisine kadar giderek, tabut karargahında son buyruklarını vermiş. Alay Karargahına dönmek için irtibat tüneli içindeyken makineli tüfek ateşiyle şehit oldu. Şehit Yarbay Halit Bey’in şehit olduğu yer, 108 yıl sonra ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat tarafından askeri rapor ve krokilerde yapılan çalışmalar sonrasında birinci sefer tespit edildi. Dün vefat yıldönümü olan Yarbay Halit Bey’in mezarı Büyükanafarta köyünde bulunuyor.
6 Ağustos günü Anafartalar Ovasına İngilizlerin çıkarma yaptığını belirten ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, “Türk Kuvvetleri bölgedeki askeri kuvvetleri desteklemek gayesiyle istirahat halinde bulunan 2 tane Tümeni bölgeye gönderdi. Bunlardan bilhassa 7’nci Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alaylar yapmış oldukları 50 kilometrelik yürüyüş sonrasında şuanda bulunduğumuz bölgeye geldiler. ve bu bölgedeki çizgi içerisine tertiplenmeye başladılar. Bilhassa 20 ve 21’inci Alaylar bulunduğumuz muharebe alanı içerisinde 9 Ağustos günü sıcak çatışmanın en değerli şahitleri oldu. Daha da değerlisi şu idi, 50 kilometre yürüyüş yapan bu birlikler, bu alaylar şuanda bulunduğumuz yerde iki alay kumandanını şehit verdiler. Onlar aslında değerli notlarını askeri raporlara, harp ceridelerine yazmışlardı. Bunlardan 20’nci Alay Kumandanı Yarbay Halit Beyefendi muharebenin devam ettiği sırada saat 13.00 civarında askeri raporlarda ısrarla şunu söylüyordu. Bulunduğumuz yerin çabucak karşısında bulunan İngilizlerin Damakçılık bayırı istikametindeki makineli atışın çok fazla olduğunu, bulunduğumuz bölgedeki Türk askerlerine çok fazla zayiat verdirdiğini söyledi. En kıymetli vurgusu da şu oldu. Bir an evvel makineli tüfekler susturulsun ve bunun için tedbir alın. Fakat kendisinin yazmış olduğu son rapordan sonra saat 14.50’ye geldiğinde Alay Kumandanı Yarbay Halit Beyefendi, şu anda bulunduğumuz yerde kendisi şehit oldu. ve bu şehit Alay Komutanımızın şehit olduğu noktayı periyodun askeri raporlarından, askeri krokilerden, haritalardan birebir eşleştirerek nokta olarak tespitini yapmış bulunmaktayız. Aslında o gün şehit olan Alay Kumandanının saatler ilerlemeye başladığında ikinci bir isim daha şehit olmuştur. 21’inci Alay Kumandanı Yarbay Yusuf Ziya beyefendi, kendisi de bölgede bulunan Asmadere içerisinde şehit oldu. Aslında şuanda bulunduğumuz muharebe alanı iki Alay Kumandanının şehit olduğu mevkii bizlere göstermektedir. Bu iki Alay Kumandanı’nın mezarları Büyükanafarta köyünde yan yanadır” dedi.
20 ve 21’inci Alay Kumandanlarının 50 kilometrelik yürüyüşlerini son yürüyüşü olduğunu da tabir eden Doç. Dr. Barış Borlat, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“20 ve 21’inci Alay Kumandanlarına Anafartalar Ovasına çıkarma başladığında verilen buyruk şuydu. Süratle bir yürüyüş yapmaları ve Anafartalar Ovası’ndaki İngiliz kuvvetlerinin karşısına gerçek tertiplenmeleriydi. Bu iki Alay Kumandanı 50 kilometrelik bir yürüyüş yaptılar. Aslında bu yürüyüş onların son yürüyüşü oldu. Bu iki Alay Kumandanı da süratle 50 kilometrelik bir süreyi intikal etmişler, yolu yürümüşler ve bulunduğumuz bölgeye gelmişlerdi. Lakin bu yürüdükleri yol son kere yürüdükleri yol oldu. Zira bu iki kumandan yürüyüş sonunda geldikleri bölge içerisindeki katıldıkları muharebe esnasında şehit oldular.”
Anafartalar Muharebesi sırasında şehit olan iki Alay Kumandanı’nın mezarı başında olduklarını kaydeden Doç. Dr. Borlat, kelamlarına şöyle devam etti:
“7’nci Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alay Kumandanları 9 Ağustos günü öğlenden sonra şehit olmuşlardı. Bilhassa bulunmuş olduğumuz yerdeki iki şehit Alay Kumandanı Anafartalar Muharebesi öncesinde Bolayır mevkiindeki bir karargah noktasından yürüyüşe başlamışlar ve 50 kilometre bir yürüyüş sonrasında Anafartalar Ovasına ulaştılar. 9 Ağustos günü gerçekleşen Anafartalar Muharebesi esnasında şehit olan bu iki Alay Kumandanı şehit olduğunda şehit oldukları noktadan Anafarta köy mezarlığının da geçmiş olduğu bir intikal yolundan burası bilhassa sıhhiyenin şehitlerimizi taşımış olduğu yoldur. Bu yol içerisinden taşınmak suretiyle Büyükanafarta köyündeki şehitliğe definleri yapılmıştır.” – ÇANAKKALE
