HABER: EDDA SÖNMEZ / KAMERA : ADEM KARABAYIR
Adalar sakinleri, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni imar planlarına itiraz etti. İstanbul Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü’ne itiraz dilekçelerinin verilmesinin akabinde açıklama yapan sanatçı Tilbe Saran, “Plana karşı değiliz fakat bu planın çok büyük eksikleri var. Hafızamız yok edilemez. Adalar bir sayfiye yeridir. Turizme o denli gelişi hoş açılamaz. İki kurumun yani Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) ortak çalışarak düzgün bir plan yapmasını istiyoruz. ve bu planı istemiyoruz. Bu planın aslında adaları imara açmak için yalapşap düzenlenmiş olduğunu düşünüyoruz” dedi.
Adalar sakinleri, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 27 Temmuz 2023 tarihinde askıya çıkarılan “Adalar İlçesi Muhafaza Hedefli Nazım İmar Planı” ve “Koruma Maksatlı Uygulama İmar Planı”na itiraz dilekçelerini vermek üzere İstanbul Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü önünde bir ortaya geldi. İştirakçiler ismine açıklama yapmak isteyen sanatçı Tilbe Saran’ın basına konuşması güvenlik güçlerince müsaade alınmadığı gerekçesiyle engellendi. Adalar sakinlerinin basın açıklaması yapılmadığı, kamera ve gazeteci çağrılmadığı itirazları üzerine Saran, bahisle ilgili açıklamayı kameralar uzaklaştırıldıktan sonra etrafındakilere okudu. Adalar sakinleri, daha sonra itiraz dilekçelerini Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü’ne teslim etti.
ANKA Haber Ajansına konuşan Sanatçı Tilbe Saran, şunları lisana getirdi;
“DOĞAL AFETLERDE OLACAK BURADAKİ TAHLİYE NASIL OLACAK BU BİLE HESAPLANMAMIŞ: 28 Temmuz tarihinde Adalar’ı ilgilendiren bir plan ilan edildi. Bu plan 1/ 5 ölçekli ve 1/ 100 ölçekli bir plan. Biri muhafaza maksatlı olduğunu söyleyen biri de bunun uygulamasıyla ilgili bir imar planı. Adalarda bir plana gereksinim duyuyoruz zira adaların planı yok. Benim de buraya gelme sebebim bir plan olmasına itiraz etmek değil lakin bu planda çok büyük eksiklikler var. En komik olanından başlayım ada demek dört tarafı suyla ile çevrili bir yer demek. Oysa kıyı şeridi belirlenmemiş. Daha burada planın eksikleri başlıyor. Bu planın uygunlaştırılması konusunda itiraz ediyoruz. Münasebetiyle çok zaafı olduğunu düşünüyoruz bu planın ve bu planın güzelleştirilmesi konusunda da itiraz ediyoruz hem bunun için Burgaz Mahalle Meclisi çalıştı, adalı bir küme var onlar çalıştı, sivil inisiyatif kümesi var yani Heybeliada’dan, Burgazada’dan, kent planlamacıları mimarlar pek çok meslek kümesinden ve adalı olup bu bölgeyi çok yeterli bilen tanıyan şahıslar bir ortaya geldiler ve bu plana ortak bir itiraz metni oluşturdular. O kadar değerli detaylar atlanmış ki Ada’ya gelecek olan şahısların bir afet anında zira biliyorsunuz İstanbul sarsıntısı bekleniyor. Şimdi Adalar’ın kendi yaşan nüfusu ile ilgili bile bu husus da bir tasarrufta bulunmamışken bir de artacak nüfus ile ilgili sarsıntı yangın ve gerisinden tsunami üzere doğal afetlerde olacak buradaki tahliye nasıl olacak bu bile hesaplanmamış.
KIYISINI PLANLAMADAN, O KIYIDA NELERİN OLACAĞINI BELİRTMEDEN, KIYI ÇİZGİSİ BELİRLEMEDEN, KARA MODÜLÜNÜ PLANLARSANIZ O GEÇERLİLİĞİ OLMAYAN BİR PLAN HALİNE GELİYOR: Çok önemli bir su sorunu var. Adalar Bizans’tan beri su sorunu yaşayan bir yerdir. Bununla ilgili bir plan yapılmamış. Gelecek insanların tuvalet gereksinimlerinin nerede görüleceğine dair planda çok önemli eksiklikler var. Ancak dediğim üzere en temel olan şey Adalar, rastgele bir kara kesimi değil dört tarafı su ile çevrili bir yer. Siz onun kıyısını planlamadan, o kıyıda nelerin olacağını belirtmeden, kıyı çizgisi belirlemeden kara kesimini planlarsanız o geçerliliği olmayan bir plan haline geliyor. En büyük itirazımız buna.
ÇOK KAYGILIYIZ ZİRA AFETLERLE İLGİLİ RASTGELE BİR ÇALIŞMA YAPILMAMIŞ: Ve natürel ki çok telaşlıyız zira afetlerle ilgili rastgele bir çalışma yapılmamış. Adalılar kendi canlarının derdindeler. Orman eğitimi aldık, insan kurtarma eğitimi aldık lakin fakat küçücük bir nüfusu tahminen toparlayacak kadar. Nüfus arttığı vakit aslında yeteri kadar donanımı ve eğitimi olamayan bir yerde çok büyük bir felakete bırakılıyor üzere geliyoruz. O yüzden bu afet konusu bizi çok endişelendiriyor.
BU PLANIN ASLINDA ADALAR’I İMARA AÇMAK İÇİN YALAPŞAP DÜZENLENMİŞ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUZ: Heybeliada’nın farklı, Burgazada’nın farklı, Büyükada’nın farklı itirazları var. Ben kendi itiraz dilekçemde size söylediğim şeyleri söyledim. Yani hafızamız yok edilemez, Adalar bir sayfiye yeridir. Turizme o denli yüzeysel açılamaz. Zati günübirlik konukların yeteri kadar Ada’ya bir katkısı olmuyor tam aksine çöp vs. üzere hususlarda adalılar kendileri başa çıkmaya çalışıyor. Bunlar hesaplanmadan yapıldığı için biz bu planın güzelleştirilmesini istiyoruz. ve burada da iki kurumun yani Bakanlık ve İBB’nin ortak çalışarak düzgün bir plan yapmasını istiyoruz. ve bu planı istemiyoruz. Bu planın aslında adaları imara açmak için yalapşap düzenlenmiş olduğunu düşünüyoruz”.
Saran’ın güvenlik güçlerinin müsaade vermemesi üzerine kameralardan uzak Adalılara okuduğu yazılı açıklaması ise şöyle:
DÖRT TARAFI DENİZ OLAN ADALARDA KIYILARIN PLAN DIŞI BIRAKILMIŞ OLMASI KABUL EDİLEMEZ: Ehemmiyetle belirtmek isteriz ki birçok açıdan riskli bulduğumuz, Adalılar ve Adalılara ek olarak Türkiye’nin her yerinde yaşayan tabiat ve ada severlerin kaygı etmesine sebep olan unsurlar içeren planların birincil sakıncası, kıyıların plan dışı bırakılmış olmasıdır. Dört tarafı suyla çevrili kara kesimlerinin kıyı planı olmadan bir imar planının düzenlenmesi gerçek değildir. Yalnızca bu sakınca bile Adalar halkını derin bir tasaya sürüklemiştir. İstanbul’un çabucak kıyısında bulunan Prens Adaları vatandaşın yeşiliyle, mimarisiyle kaostan uzaklaşıp nefes alabildiği nadir alanlar ortasındadır. Adaların müşterek alanlarının korunabilmesi ve bir sayfiye alanı bölgesi olması özelliğini yitirmemesi gerekir. En değerli itiraz başlıklarımızdan biri de planların, lojistik, ulaşım, ziyaretçi idaresi ve afet planlamasını içermemesidir.
SAİT FAİK ABASIYANIK’IN ÖYKÜLERİNDEKİ PARADİSOS YOK OLMASIN: Plan kapsamında kıyı şeridiyle birlikte düşünülmeden ve tüm bu acil ve çok kıymetli gereklilikler hesaplanmadan Burgazada’da 2000 m2’lik bir otel inşaatına müsaade verilmiştir. Üstelik turizm yapılaşmasına açılan ve tesir alanı çok daha geniş olacak bu büyük alan, Burgazada’nın en değerli kültür yerlerinden biri olan Sait Faik Abasıyanık’ın kıssalarında kelam ettiği Paradiso’u yani şimdiki Cennet Bahçesi’ni yok etmektedir. 1903 yılında bir kır gazinosu olarak faaliyete geçmiş olan Paradissos, hala adanın kültür sanat muhtaçlığı için değerli bir ihtiyacı karşılayan bir sahne ve aktiflik alanıdır.
BÜYÜKADA’DA DA AYA NİKOLA MANASTIRI YAKINLARINA DEVASA BİR LOJİSTİK ALANI PLANLANMAKTADIR: Otel inşaatı, Ayanikola’da yapılması planlanan günübirlik tesisler ve Marta Koyu etrafı için öngörülen düzenlemeler hem ziyaretçi yükünü arttıracaktır hem de mevcut kültürel ve doğal dokuya ziyan verecektir. Ayrıyeten Marta Koyu etrafı, pek çok göçmen kuş ve balık tipi için hayati değere sahip hassas bir ekosistem barındırmaktadır ve bu konu planda hiç dikkate alınmamıştır. Heybeli Ada’da yer alan Sanatoryum ve Ruhban Okulu üzere tescilli binalar, kültürel miras alanları ve yerleri kültür mirası olarak muhafaza statüsüne alınırken işlevleri sıhhat ve eğitim olarak belirtilmiş lakin 1/1000’lik uygulama planlarında bu işlevler belirtilmemiştir. Bu durum bu alanların planda bir boşluk oluşturma ve işlev değişikliği riski barındırmaktadır. Büyükada’da da Aya Nikola Manastırı yakınlarına devasa bir lojistik alanı planlanmaktadır.
Adaların risk gördüğü örnek mevzu başlıkları şöyle;
Planlar, zelzele, orman yangınları ve iklim krizi başta olmak üzere doğal afetler, jeolojik bilgiler ve ekolojik bilgilerin dikkate alınmadığı izlenimini vermektedir.
Örneğin orman alanlarının çabucak yanında insan hareketliliğini artıracak ve doğal ömür döngüsünü bozacak “donatı” alanları yerleştirilmesi tasa vericidir.
– Onaylanan imar planlarında ada kıyılarında atıksu deşarj noktaları görünmektedir. Meğer, Marmara Denizi hakkında çalışan uzmanlar, atık suyun arıtılmış olsa dahi hiçbir formda denize boşaltılmaması gerektiğini değerle vurgulamaktadırlar. Marmara Denizi atık su için alıcı ortam olamaz. Atık suyun arıtma seviyesi yine kullanıma uygun olmalı, su denize deşarj edilmeyip kullanılmalıdır.
– Adalarda kabul edilen kat yüksekliği hududunun adaların yamaçlı topoğrafik yapısı dikkate alındığında çarçabuk istismar edilebilme ihtimali vardır. Kat yüksekliğine dair plan notlarında Adalarda inşaat ruhsatlarında vaziyet planı zaruriliği belirtilmelidir. Kat yüksekliğinin istismarını engelleyecek bu zorunluluğun plana işlenmemiş olması kabul edilebilir bir durum değildir.
– İmar planlarında tescilli yapıların bulunduğu parsellerde yeni yapılaşmaya müsaade verilmeyeceği kararı bulunmaktadır. Lakin Adalar ilçesinin Kültürel Miras Envanteri şimdi tamamlanmadığından, bu konu da istismara açıktır.
YAPILACAK PLAN İLE ADALARIN UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİNE GİREBİLMESİNİ SAĞLAMAK OLMALIYKEN MAALESEF HAZIRLANAN PLANLAR BU EMELDEN ÇOK UZAKTIR: Unutmamak gerekir ki Adalar UNESCO Dünya Mirası listesine girmeye aday olan ve buna ait resmi bir süreç yürüten çok değerli bir coğrafyadır. Titizlikle hazırlanması gereken müdafaa gayeli imar planlarında en çok ehemmiyet verilmesi gereken hususlardan biri de yapılacak plan ile Adaların UNESCO Dünya Mirası listesine girebilmesini sağlamak olmalıyken maalesef hazırlanan planlar bu maksattan çok uzaktır.
ADALILARIN GAYRETİNİ ANLAMAYA VE BELİRTTİĞİMİZ YANLIŞLARDAN DÖNMEYE DAVET EDİYORUZ: Ülkemizin her bir noktası üzere Adalarımız da çok özel ve korunması gereken yerleşim alanlarıdır. Adalarımızın sahip olduğu doğal hoşluklarını, kültür zenginliklerini, turizm bedellerini korumak hem ülkemiz hem de çocuklarımız için misyonumuzdur. Bugün yapılacak yanlışlar sonrasında bedeli ödenemeyecek, değiştirilemeyecek makûs sonuçlara neden olabilecektir. Bu nedenle çok kıymetli olan münasebetlerle planlara itiraz ediyor, düzeltilmesini talep ediyoruz. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni, Adalar İlçe Belediyesi’ni hassasiyete ve Adalıların uğraşını anlamaya ve belirttiğimiz yanlışlardan dönmeye davet ediyoruz.”
