ASLIHAN ALTAY KARATAŞ/ANKARA- Türkiye Afet Risk Azaltma Planı (TARAP), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 7 Temmuz 2022 tarihli kararı ile yürürlüğe girdi. Plan kapsamında 81 vilayet için AFAD Vilayet Müdürlükleri tarafından Vilayet Afet Risk Azaltma Planları (İRAP) hazırlandı.
Kahramanmaraş için 2020’de hazırlanan İRAP’ta, “Büyük sarsıntılar açısından bakıldığında, bilhassa Doğu Anadolu Fayı’nın batı kısımı aletsel devirde değerli bir zelzele aktifliği üretmediği ve sessiz kaldığı gözlenmektedir. Bu durum Doğu Anadolu Fayı’nın özelikle Gölbaşı-Türkoğlu ve Türkoğlu-Antakya (Ölü Deniz Fayı’nın Karasu) segmentlerine yakın bir pozisyonda olan Kahramanmaraş ili için büyük bir risk oluşturmaktadır” tespiti yer aldı. Planda kent ve etrafında tesirli olabilecek en kıymetli segment olan Gölbaşı-Türkoğlu segmentinin, 500 yılı aşkın müddettir büyük bir sarsıntı üretmeyen sismik boşluk pozisyonunda bulunduğuna işaret edildi. Kahramanmaraş’taki yapılaşmanın ağır olduğu yerlerde “alüvyonların yumuşak ve gevşek yer özelliğinde” olduğu belirtilirken, yer altı suyu düzeyinin yüzeye yakınlığının sarsıntının şiddetini 2-3 derece arttırabildiği kaydedildi. Planda şu tabirlere yer verildi:
‘Hasarı artırabilir’
“Bölge, diriliğini koruyan Doğu Anadolu Fayı ile Meyyit Deniz Fayı’nın tesiri altındadır. Bu faylarda 200 yıllık bir güç birikiminin olduğu ve sismik olarak hayli yüksek bir potansiyel tehlikenin bulunduğu anlaşılmaktadır. Tıpkı vakitte fayların şimdi disloke olmayan segmentlerinin Kahramanmaraş yakınında yer alması bu kesimde risk derecesini arttırmaktadır. Bunun yanında yerleşmelerin büyük çoğunluğunun çok zayıf yerler üzerinde yer alması bu tasayı daha da kuvvetlendirmektedir.
Bölgenin çok uzun sayılabilecek bir sakinlik periyodu geçirmekte oluşu nedeniyle halkın, muhtemel bir zelzele tehlikesinden habersiz olduğuna dikkat çekilen İRAP’ta, “Bu durum tehlikenin boyutunu bir kat daha artırmaktadır. Bu nedenle muhtemel bir zelzelede can ve mal kayıplarını en aza indirmek için, meskun alanlarda taban etütlerinin detaylı olarak yapılması ve tehlikeli zonlardaki yapıların tahliyesi zaruridir” denildi.
‘Deprem üretme potansiyeli yüksek’
Risk tahlil çalışmalarında, AFAD Zelzele Dairesi Başkanlığı tarafından AFAD-RED programı kullanılarak üretilmiş Kahramanmaraş vilayetini etkileyebilecek 7.5 büyüklüğündeki sarsıntı senaryosu kullanıldı. Senaryo çalışmasının sonuç kısmında ise “Olası büyük bir zelzele gerçekleşmesi durumunda kentin büyük bir kısmının etkileneceği öngörülmektedir” denildi.
