Emre ERGÜL
Yeni yıla 18 gün kala, dünyanın önde gelen yatırım kuruluşları 2024 raporlarını arkası ardına yayınladı. DÜNYA da sizin için Goldman Sachs, JP Morgan, ING, UBS, BNP Paribas, HSBC, Morgan Stanley, Blackrock, Lazard ve Invesco’nun raporlarını inceledi; küresel ekonomistlerin yeni yıl öngörülerini sıraladı. Yatırım kuruluşlarının tamamına yakınına nazaran, 2024 “yeni bir dünyanın yılı olacak.”
Resesyon yerine yavaşlama, enflasyon artışı yerine düşüşü, iklim değişikliğine yatırımlar, seçimler ve yapay zekânın patlama yapması, bu yılın en çok tartışılacak mevzu başlıkları olacak. Blackrock, yaşanacak yapay zekâ ihtilalini nasıl anlatıyor: “En akıllı makineleri üretmeye yönelik kapsamlı yarışın, geçmişteki sanayi ve bilgi ihtilalleri üzere bir ihtilale benzediğini düşünüyoruz.”
Küresel uzmanlara nazaran, Ukrayna Savaşı ile İsrail-Hamas savaşı 2024’te devam edecek. 2023’te alevlenen Tayvan krizinin yeni bir yangına sebep olması ise en büyük endişe. 2023’te yaşadığı emlak krizine karşın Çin’in ekonomik olarak düzelmesi de 2024’ün kıymetli bir bahis başlığı olacak.
ABD’nin yüzde 2’lik enflasyon maksadına ulaşacak olması de analistlerin genel tahmini… Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) resesyon yerine “yumuşak iniş”i yaşatacağı da bir öteki öngörü… 2024’ün fırsatlarla dolu yeni bir dünyanın kurulacağı bir yıl olacağına inananlardan biri de İsviçre bankası UBS’in Başyatırım Analisti Mark Haefele… “Yeni bir dünyadayız.
Plan yapın, dengeyi kurun ve disiplinli ancak tıpkı vakitte çevik kalın” diyen Haefele, şöyle devam etti: “Enflasyonun geri dönüşü, işgücü piyasasındaki gerilim ve faiz oranlarında, tahvil getirilerinde ve devlet borçlarında artış. Tıpkı vakitte petrol üreten bölgelerdeki savaşlar, olgunlaşan Çin ve ulusal sanayi ve etraf siyasetlerinin yükselişi jeopolitik alanı yine şekillendiriyor. Büyük güçlerin savaştaki eski tehdidi geri dönüyor üzere görünse de, yapay zekâda (AI) insanlığı da dönüştürebilecek yeni gelişmeler yaşanıyor.
Bu, bizi ekonomik belirsizlik, jeopolitik ve çevresel istikrarsızlıkların yanısıra derin teknolojik değişimle tanımlanan yeni bir dünyada bırakıyor.” İnsanlığın 1900’den bu yana 2 dünya savaşı, 9 salgın, yüzlerce iç yahut bölgesel savaş, 2 binden fazla nükleer patlama, en az bir düzine hiperenflasyon, 20’den fazla resesyon ve 200 ülke temerrüdü yahut borç krizi gördüğünü hatırlatan UBS analisti, 2024’e girerken geçmişten ders çıkartılması gerektiğinin altını çizdi: “Yatırım kelam konusu olduğunda, çok yıldır yaşanan zorluklar bize 3 şeyi öğretti: Global çeşitliliğin kıymeti, sabrın fazileti ve en değerlisi, insanlığın dayanıklılığı ve yaratıcılığı…”
İşte global analistlere nazaran 2024’ü anlatacak 12 kelime
– Yeni dünya
-Yapay zekâ
-İklim değişikliği
-İklime yatırım
-Gayrimenkul fırsatları
-Enflasyon
-İki yarımlı yıl
-Merkez bankaları
– Faiz indirimleri
– Resesyon – Yumuşak iniş
-Çin
-Makro risk yönetimi
ABD ve AB haziranda faiz indirimine başlayacak
Morgan Stanley ekonomistlerine nazaran, ABD ve Euro Bölgesi’ndeki karar vericiler, Haziran 2024’te faiz indirimine gidecek. ING’nin Global Başekonomisti de ABD Merkez Bankası’nın mayıs ayından sonraki her toplantısında faiz indirimine gideceğini yazdı: “Ekonomik sakinlik tehdidi, azalan enflasyon baskıları ve işgücü piyasasında besbelli bir zayıflama beklentisi, Fed’in mayıs ayından itibaren faiz oranlarını daha nötr düzeylere düşürmesi için kapıyı açmalı. 2024’te 150 baz puanlık faiz indirimi ve 2025’in başında da 100 baz puanlık faiz indirimi bekliyoruz, lakin kredi zararlarındaki mümkün artışların ortasında mali gerilim geri dönerse kesintiler daha ön planda olabilir.”
“Euro Bölgesi’nde yatay büyüme”
Invesco’nun öngörüsüne nazaran, 2024’te iki farklı “yarı” yaşanacak: “2024’ün birinci yarısında global büyümede yavaşlamadan kaynaklanan inişli çıkışlı bir ‘düşüş’ bekliyoruz. Kişisel ekonomiler değişiklik gösterecek: En sağlam ABD… Euro Bölgesi ise yatay durumda büyüme gösterir.
Enflasyonda inişler çıkışlar olacak. Lakin önümüzdeki çeyreklerde enflasyon düşüşü göreceğiz. ABD, birinci yarının sonuna yanlışsız enflasyonda düşüşle rahatlayacak; İngiltere, zayıflayan iktisat nedeniyle faiz indirimlerine öncülük edebilir. Çin’de istikrarsız toparlanma var, Çin Merkez Bankası (PBOC) uyumlu kalmayı sürdürecek. Japonya Merkez Bankası (BoJ) “güvercin sıkılaştırması” yapacak.
“2024 gelir yatırımı için güzel bir yıl olacak”
Morgan Stanley’e nazaran, 2024 “iğneye iplik geçirme” yılı olacak: “Yatırımcıların 2024’te şuurlu seçimler yapması gerekecek. 2024 gelir yatırımı (Fon, kira, temettüh, faiz) için düzgün bir yıl olacak. Yatırımcılar için 2024 iğneyi iplikten geçirecekleri, kendilerine olumlu geri dönüşler sağlayacakları, küçük açılımlar yapabilecekleri bir yıl olacak.”
Altın rekorlar kıracak, petrol 90 doların üzerine oturacak
Emtia eserlerinin 2024 seyri için en kapsamlı raporu ING’nin Emtia Strateji Kısmı Lideri Warren Patterson kaleme aldı:
“1) PETROL: Petrol piyasasındaki son zamanlardaki zayıflığa karşın, gelecek yılın ikinci yarısındaki sıkı istikrar fiyatların yükselmesine neden olabilir. Suudi Arabistan’ın ek istekli arz kesintisini yılın birinci çeyreğinin sonuna kadar uzatması durumunda, petrol piyasasının 2024’ün birinci yarısında büyük ölçüde istikrarda olması bekleniyor.
Bunu yapmak, Brent’in yılın birinci yarısında varil başına 80 ABD dolarının üzerinde kalmasını sağlayacak. Bununla birlikte, 2024’ün ikinci yarısında daha sıkı bir pazar olacağını iddia ediyoruz ve Brent gelecek yılın ikinci yarısında ortalama 90 ABD doların biraz üzerinde olacak.”
“2) DOĞALGAZ: Avrupa kışı rahat geçirecek. Gaz depoları dolu olacak. Avrupa depoları kışı yüzde 45-50 doluluk oranında bitirecek. Avrupa’daki gaz talebinin, mart sonuna kadar son 5 yılın en düşük düzeyi olan yüzde 15 civarında olacağını düşünüyoruz.”
“3) ALTIN: Fed’in ikinci çeyrek ile 2024 sonu ortasında faiz oranlarını 150 baz puan düşürmesini bekliyoruz. Düşük oranlar ve doların zayıflayacağına dair beklentiler, yatırım talebinin bir defa daha toparlanmasına yol açabilir. Ayrıyeten merkez bankası alımlarının önümüzdeki yıl da güçlü kalacağına inanıyoruz. Bu durum spot altını rekor düzeylere taşıyacak. Spot altının 2024’ün dördüncü çeyreğinde ortalama 2 bin 100 ABD doları/ ons olmasını bekliyoruz.”
2024, yapay zekâ için kritik yıl olacak
BNP Paribas, yapay zekâ için “Kritik bir yıl olacak” dediği ve öne çıkardığı yıllık raporunda “2024’te 9 gelişme bekliyoruz” diye yazdı ve sıraladı:
1-Yapay zekâ modellerinin eğitimi için altyapının daima büyümesi. Bulut hizmeti sağlayıcıları ve büyük işletmeler tarafından yapılan sermaye harcamaları, yarı iletken şirketlerinin yanı sıra sunucu, depolama ve ağ donanımı sağlayıcılarına yarar sağlayacaktır.
2-Lider grafik süreç üniteleri (GPU’lar) sağlayıcısının muteber bir rakibinin ortaya çıkışı. Açık kaynaklı yazılım ekosistemi ile iş birliği devam ederken, farklı donanımlara uyabilecek yazılımlara yönelik potansiyel bir sanayi değişimi kendi lehine çalışmaya başlayabilir.
3-Çok sayıda önde gelen teknoloji şirketi, belli yüksek hacimli uygulamalarda uygulamaya özel entegre devreleri (ASIC’ler) kullanmaya devam edecek üzere görünüyor. Fakat GPU’ların birden fazla yapay zekâ iş yükünü desteklemesini bekliyoruz
4-Geliştiriciler muhtemelen GPU’ları, alanda programlanabilir kapı dizilerini (FPGA’ler) ve ASIC’leri dağıtacak. Yapay zekâ muhtemelen önümüzdeki on yılda yarı iletken talebinin kıymetli bir itici gücü olacak ve mantık ve bellek yongası şirketleri, dökümhaneler ve yarı iletken sermaye ekipmanı ve materyal sağlayıcıları bundan faydalanmalı.
5-Ağ oluşturma tarafında, çok kiracılı bulut altyapısını destekleme yeteneği nedeniyle Ethernet’in InfiniBand büyümesini geride bırakmasıyla, yapay zekâ muhteşem bilgisayarlarının art uç ağ oluşturması için yeni bir fırsat ortaya çıkıyor.
6-Sunucu, bilgi depolama ekipmanı, optik ağ donanımı ve siber güvenlik platformu sağlayıcıları muhtemelen artan gelir fırsatları görecek.
7-Bulut hizmet sağlayıcıları daha büyük, daha güçlü yapay zeka sistemleri geliştirebilir. Yazılım şirketleri muhtemelen eserlerini geliştirmek için yapay zekâ fonksiyonelliğini yerleştirmeye devam edecek. Yatırımcılar, teknoloji sağlayıcılarının yeni yeteneklerden para kazanma yeteneklerini kesinlikle izleyecekler
8-Yapay zekâya yönelik kullanım senaryoları muhtemelen çoğalacak. The Economist, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok farklı bilimsel uygulamaya dikkat çekti:
-Desen tanıma (ilaç keşfi ve gereç bilimi için)
– İddiaya dayalı motorlar (katlanan proteinler)
-Karmaşık bilgisayar simülasyonları (hava durumu modelleri ve simülasyon süreçleri)
-Yeni kimyasallar tasarlamak için üretken yapay zekânın kullanılması. Şirketler üretken yapay zekâyı çok çeşitli faaliyetler için kullanıyor:
-Yazılım geliştirme l Müşteri hizmetleri için sohbet robotları
-Sözleşme yazmak
-Pazarlama içeriğinin üretimini otomatikleştirmek. Endüstriyel bölümde üreticiler ve ekipman sağlayıcılar uygulamaktadır. Süreç denetimlerini ve dijital ikiz modellerini geliştirmeye yönelik yapay zekâ sistemleri. 9Aşağıdan üste temel araştırma, bu temayı oynayacak en güzel pay senetlerini belirlemek ve ahenk sağlayamayan şirketlerden kaçınmak için kritik ehemmiyete sahip olacaktır.
Piyasalar yumuşak iniş için fiyatlanmış durumda
Kısa bir müddet evvel “Zor kısım bitti” diyerek 2024 için umutlu bir ön rapor yayınlayan Goldman Sachs, 5 temel yatırım temasını sundu:
1) Uçak parkta: 2024’te enflasyon amacına yaklaşılıyor. Yakınlarda bir ABD resesyonu yok, lakin piyasalar “yumuşak iniş” için fiyatlanmış durumda.
2) Büyük kaçış: Temel varlıklardan gerçek getirilerde 2008 krizi öncesi düzeylere dönüş olacak; yani daha klâsik bir fırsat seti.
3) Enflasyon hududunun gevşetilmesi: Enflasyonun daha fazla düşürülmesi, bilhassa 2024’ün sonlarında zayıf bir “Fed hamlesi”nin kapısını açabilir.
4) Enflasyondan çok büyümede ABD istisnacılığı: ABD için kesin. Öteki ülkelerde de âlâ huylu bir büyüme görülüyor.
5) Karanlık taraf: Daha yüksek faizler, kimi uluslarla, kurumsal ve tüketici bölümlerinin cepleri için devam eden gerilime neden olur.
2024’ü başka yıllardan farklı kılan bir özelliği de “siyasi” olacak. Zira 40 ülke, önümüzdeki sene sandığa gidecek. En kıymetli seçim ise Kasım 2024’teki ABD başkanlık seçimleri… JP Morgan’ın “Piyasalara Bakış” raporunda da kurulacak yeni dünyadan şöyle bahsediliyor: “2024 genel seçimler ismine büyük bir yıl olacak, zira ortalarında dünyanın en kalabalık 5 ülkesinden 4’ünün bulunduğu 40 ülke seçime gidecek.
Seçimlerin yapılacağı ülkelerin nüfusu, küresel nüfusun ve GSYH’sinin yüzde 40’ını oluşturuyor. Birinci kritik seçim, ocakta Tayvan’da olacak. Hindistan nisanda, Avrupa Parlamentosu yaz aylarında, Amerika da kasımda sandık başına gidecek. Birleşik Krallık’taki seçim tarihi belirli olmasa da seçimlerin kanunen en son 17 Aralık 2024’te yapılması gerekiyor.” UBS’in yorumu da “Siyasetin 2024’te çok büyük bir rol oynamasını bekliyoruz” oldu.
“Çin yeni olağana girecek”
UBS’in raporunda 2024’ten 3 mevzuda gelişme beklendiğinin altı çizildi: “Birincisi, ABD iktisadının daha yavaş büyümesini bekliyoruz. Avrupa’da büyümenin zayıf kalmasını ve Çin’in daha düşük fakat potansiyel olarak daha kaliteli bir büyümenin olduğu ‘yeni normale’ girmesini bekliyoruz. Bu ortamın, teknoloji kesimi de dahil olmak üzere özsermaye tahsislerinin kaliteli pay senetlerine kaydırılmasının lehine olduğunu düşünüyoruz. İkincisi, merkez bankalarının 2024’te faiz indirimine başlamasını bekliyoruz. Üçüncü de siyasetin 2024’te çok büyük bir role sahip olacak olması…”
Makro riski yönetmek!
Gerek Ukrayna Savaşı, gerek İsrail-Hamas savaşı, gerekse Tayvan krizi… Bu üç tansiyonun 2024’te de devam etmesi bekleniyor. İşte bu noktada Blackrock, yeni yıla damgasını vuracak bir söze dikkat çekiyor: Makro risk… Blackrock raporunda, “Yatırımcıların yeni rejimde makro risklere ait risklere karşı dikkatli olması gerektiğini düşünüyoruz” deniyor.
Yatırımcılara 2024 için 3 tavsiye
İsviçreli UBS Bankası, 2024 raporundaki “Yatırımcılar ne yapmalı?” başlığında yatırımcılara 3 tavsiyede bulundu: “Öncelikle bir planınız olduğundan emin olun.
Bu yeni dünyada datalar daha erişilebilir hale geldi, lakin bu artık daha bilgilendirici değil. Toplumsal medyanın yaygınlığı, her bilgi noktasının her zamankinden daha fazla güçlendirildiği manasına geliyor. Stratejileri gayeler ve pahalarla ilişkilendiren net bir plan, yatırımcıların giderek gürültülü hale gelen bir dünyada büyük resme odaklanmalarına yardımcı olabilir.”
“İkincisi, yatırımcıların istikrarda olması gerekiyor. Temel senaryomuzda, 2024 yılında istikrarlı portföyler için olumlu getiriler bekliyoruz ve senaryo tahlilimiz, çoklu varlık çeşitlendirmesinin riskten korunma senaryolarında da tesirli olması gerektiğini gösteriyor. Uzun vadede, çeşitlendirilmiş, çok varlıklı bir portföye sahip olan yatırımcıların (geleneksel) yahut sürdürülebilir.
Üçüncüsü, disiplinli ancak çevik kalın. Disiplin, başarılı yatırımın anahtarıdır: Hakikat ‘temel’ strateji göz önüne alındığında, ‘piyasanın zamanlaması değil, piyasada geçirilen süre’ kelamı vakit içinde geçerliliğini korudu. Lakin tıpkı halde piyasalar da gelişiyor ve yatırımcıların muhtaçlıkları da değişiyor. Bu nedenle yatırımcılar stratejik tahsisler, taktiksel tahsisler ve ‘uydu’ yatırım fikirlerine ait planlarını sistemli olarak gözden geçirmelidir.”
Avrupa’da resesyonun ayak sesleri
Lazard’ın Başekonomisti Ronald Temple, 2024 raporunda “Gelecek yılın görünümü, 2023 ile tam bir tezat oluşturuyor” diyor ve şu global varsayımlarda bulunuyor:
-ABD’de enflasyonun yüzde 2’ye düşmesiyle faiz artışlarının muhtemelen kesintilere kayması bekleniyor. (Fed, ABD’deki sakinliği önleyen bir ‘yumuşak iniş’ tasarladı.)
-Devam eden konut stoku krizine karşın Çin’de inanç artıyor.
-Yapışkan enflasyonun gevşemeyi engellemesi nedeniyle Euro Bölgesi ve Birleşik Krallık resesyonun eşiğinde.
-Japonya getiri eğrisi denetiminden ve negatif faiz oranlarından çıkıyor.
-Ukrayna Savaşı sürüyor ve Batı’nın Çin’le tansiyonu artıyor.
-ABD seçimleri jeopolitik gidişatın belirleyicisi olarak odak noktası haline geliyor.
