Fabrikalarda üretim süreçleri kendi içinde karmaşık süreçleri barındırır. Sanayi 4.0 ve kıt kaynakların tesiri ile üretim süreçlerinin gelişmesi, tahlil edilmesi ve buna nazaran tekrardan düzenlemesi ehemmiyet kazanmıştır.
Üretim süreçleri ham unsurların alınması, sonrasında insan ve makineler tarafından bir grup süreçlerden geçirilmesi ve sonrasında yeni bir kıymet olarak yaratım sürecidir. Bu süreçte çeşitli madde/ürün hareketleri gerçekleşir, bir ekip süreçler meydana gelir, kalite asıllarına nazaran denetim süreçleri yapılır.
Tüm bu üretim süreci temelde bilgi hareketleri yaratır. Bu üretim alanlarındaki hareketlerin gerçek vakitli olarak üç boyutlu ortamlarda takip edilmesine genel tarifi ile “dijital ikiz” denmektedir. Dijital İkiz kavramı da geliştiricinin dal kökenine nazaran farklı tanımlamalar alabilir.
Dijital ikiz de, bir üretim alanının, tesisin yahut bölgenin gerçek ile tıpkı olacak formda yerleşimini, araçlarını ve maddi varlıklarının anlık durum ile birebir olacak biçimde gösterilmesidir.
Veri elde etme süreci
Her şeyden evvel üretim alanlarının anlık durumunun izlenmesi gerekmektedir. Bunun için Objelerin İnterneti yaklaşımından faydalanılır.
Çeşitli endüstriyel haberleşme protokolleri ve teknikleri ile üretim araçlarının ve proses geçişlerinin durumları takip edilir, alanda tahlil edilerek merkezi bir sunucuda bilgiler toplanır. Bu noktada kurumsal kaynak planlama ve üretim planlama yazılımları ile entegre çalışılır. Zenginleştirilen bilgi inançlı sunucularda tutulur.
Dijital ikiz – Üç boyutlu canlı fabrikalarda
Üç boyutlu görselleştirme araçları ile toplanan datalar, modeli oluşturulan fabrika ortamında görselleştirilir. Burada uygulanacak bağlam temelde üç kademeye ayrılır.
İlk olarak gerçek vakitli durum bilgileri dijital ortama aktarılır ve görselleştirilir.
İkinci etapta operasyonel süreçlerin yürütüldüğü bir dijital ortam oluşturulur. Burada operatör ve yöneticiler için verilecek kararlara dayanak sağlanır. Kullanıcı etkileşimleri ve çalışma parametreleri iş akışları içerisinde takip edilir.
Üçüncü evrede evvelki süreçlere simülasyon çalışması da dahil edilir. Farklı simülasyon teknikleri, makinelerdeki anlık durum, geçmişte toplanmış datalar ve fabrika ortamının anlık durumu üzere bedeller kullanılarak ileri tarihli iddialar yapılır.
Akıllık kontratlar ve dijital ikiz
Oluşturulan dijital ikizler, gerçek alanların birer kopyasını haline geldikçe ve ileriye dönük iddia yetenekleri geliştikçe, önemli bir kurumsal bilgi ve rapor alanı oluşturmaktadır. Şirketler içerisinde sunucu güvenliği kadar bu ortamlarında güvenliği ve sağladığı bilgi ve alakalı raporların doğruluğu değer kazanmaktadır. Bu nokta akıllı kontratlar, burada gerekli olan muhtaçlığı karşılayabilir. Ayrıyeten dijital ikiz içerisinde yer alan ekipmanlarında gerektiğinde sahip olunabilmesini sağlar. Buda şuan ekipman / makine üreticileri için dijital ortamda da tüm eserlerini, analitik özellikleri ile birlikte müşterilerine ulaştırmayı sağlar.
Üretimde Metaverse ve Oyunlaştırma – İzlemekten Ötesi
Salt olarak izlemenin yetersiz olduğu durumda artık dijital ikiz kavramı farklı kavramları içeriğine dahil ederek “metaverse”e dönüşür. Gelişmiş VR gözlükleri ile dijital olarak ikizini oluşturduğumuz ve fizikî dünyadaki tıpkı süreçleri yapan, fabrika alanına sanal ortamda girilebilir, sistemin öngördüğü ve bize ilettiği mümkün kalite ve üretim sıkıntılarını gerçeğinden evvel deneyimleyebilir ve tahlil tekliflerini yakından deneyimleyebiliriz.
Deneyimleme noktasında ise hudutların ortadan kalktığı bu dünyada oyun mekaniklerini kullanmak ve tahlili takım olarak bu mekanik ve davranışların hızlandırıcı tesirinde aramak çok daha kolaydır. Metaverse dünyasının oyunlaştırma pratikleri ile yarattığı tecrübe, takım performansını ve sisteme ahenk kabiliyetini arttıracaktır.
Üretim araçlarında oyunlaştırmanın ehemmiyeti için Nick Pelling: “Üretim kesiminde, üretim elemanlarını eğlenceli hale getirmeyi hedefleyen uygulamalar bütünüdür.”
Fortune Business Insights’ın görüşüne nazaran 2025 yılı prestiji oyunlaştırma bilhassa Z jenerasyonunun iş gücünün %75’ini oluşturacağı öngörülmektedir.
Fiziksel fabrikaların karanlık fabrikalara dönüştüğü süreçte kıymetli bir durak olacak olan dijital ikizin, bir sonraki adımı metaverse cihanı olacaktır. Her fabrika kendi içinde barındırdığı kapasitesi ve olasılıklar dünyasıyla bir üretim kozmosu, tüm belirsizlikleri ile keşfedilmeyi bekliyor. Bu geçişler ani ve keskin olmayacaktır. Süreç boyunca mevcut eserlerin birçoğunda kademeli olarak bu dönüşümün kesimleri gözlemlenecektir.
Bu yazı Gamfed Türkiye gönüllülerinden Candoğan Olgun’un katkılarıyla yazılmıştır.
Linkedln
