İnkaya Mağarası kazılarında 86 bin yıllık insan ömür izleri bulundu
ÇANAKKALE Çanakkale‘nin Çan’a ilçesine bağlı Bahadırlı köyü hudutları içerisindeki 2017 yılından bu yana devam eden İnkaya Mağarası hafriyat çalışmalarında mağaradaki katmanlarda 86 bin yıl öncesine kadar inen insan hayat izlerine rastlanırken, hafriyat sırasında çakmak taşından üretilmiş yongalar, dilgiler, kazıyıcılar, uçlar, çentikli aletler, çekirdek ve vurgaç üzere çeşitli buluntular bulundu.
Çan’a bağlı Bahadırlı köyü hudutları içerisindeki İnkaya Mağarası, 2016 yılında Ankara Üniversitesi, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Kısmı, Paleoantropoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Özer başkanlığında yapılan ‘Muğla ve Çanakkale Vilayetleri Yüzey Araştırması’ sırasında bulundu. İnkaya Mağarası’nda 2017-2020 yılları ortasında Troya Müze Müdürlüğü başkanlığında, Prof. Dr. Özer’in bilimsel koordinatörlüğünde memleketler arası bir takımla hafriyat çalışmaları yapıldı. 2021 yılından itibaren ise hafriyat İsmail Özer başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Kararlı Hafriyat statüsüne çevrildi. İnkaya Mağarası hafriyatları bu yıl Türk Tarih Kurumu dayanaklı hafriyat statüsüne dönüştürüldü. Bu yılki hafriyat çalışmaları 20 kişilik bir takımla sürdürülüyor. Bu yılki hafriyat çalışmalarında Orta Paleolitik Periyotta bölgede yaşamış fosil insanların çakmaktaşı hammadde ve sıcak su kaynakları nedeniyle uzun müddetli ve ağır bir biçimde bölgede ikamet ettikleri anlaşıldı.
Ankara Üniversitesi, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Kısmı, Paleoantropoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Özer, mağara hafriyatlarının bilinen öbür kazılardan biraz daha farklı olduğunu belirterek, “Ben öncelikle bir Paleoantropolog olarak fosil insan bilimciyim. Bizim misyonumuz bugün yaşamayan fosil insanlara yönelik araştırmalar yapmak, binlerce yıl evvel yaşamış insanların kalıntılarını ya da o bölgede bulunduklarını gösteren çeşitli kalıntılar aracılığıyla yayılım alanlarını tespit etmek. Onun için bu bölgede çalışmalara başladık. Çanakkale’de Paleolitik periyoda ait deliller daha evvel çok az biliniyordu. Bizim çalışmalarımızla birlikte aslında Çanakkale’nin Paleolitik periyot açısından Türkiye’nin çok varlıklı vilayetlerinden birisi olduğu anlaşıldı. Şu anda Türkiye’de devam eden çok az mağara hafriyatı var. Bunların büyük bir kısmı güney bölgelerde ağırlaşmış durumda, bir tek İnkaya hafriyatı Batı Anadolu’da devam ettiriliyor. Mağara’nın keşfi sürpriz oldu hepimiz için, bu türlü bir mağaranın varlığı bu bölgede daha evvel bilinmiyordu. Bu alandaki çalışmalarımız bizi Orta Paleolitik periyoda götürdü. Yani günümüzden 250 bin yıl ile yaklaşık 50 bin yılları ortasında tarihlendiriliyor, Orta Paleolitik devir. Buluntularımız bize bu devirde insanların burada çok ağır bir biçimde yaşadığını gösteriyor. Yalnızca mağara alanı değil, aslında etrafta yüzlerce metrekareye yayılmış bir alanda da buluntuları tespit edebiliyoruz. Bu da bize bu periyotta yalnızca mağaranın değil aslında tüm alanın kullanıldığını gösteriyor. Orta Paleolitik periyot açısından bunu nasıl anlıyoruz bunu, o devir insanlarının şimdi iskelet kalıntısına ulaşamadık. Çok sıkıntı aslında bu türlü hafriyatlarda kalıntılara ulaşabilmek, onun yerine onların günlük aktiviteleri sırasında ürettikleri ve kullandıkları sonra da terk ettikleri yontmataş aletlerden elde edilen ipuçlarıyla ulaşabiliyoruz. Mağaranın Doğu yamaçlarındaki tarihlendirme bize 86 bin yıl öncesinde burada yerleşimin başladığını gösteriyor. Mağaradaki açmalarımızda da 40 bin yıl öncesine kadar ömrün devam ettiğini tespit ettik. Yani neredeyse 46 bin yıl boyunca beşerler burada varlığını devam ettirmişler. Tabi bu tarihlendirme çalışmaları bizim Ankara Üniversitesi’ndeki tarihlendirme laboratuvarlarında elde ettiğimiz sonuçlar. Uzmanların yaptığı OSL tahlilleri bize bu tarihleri verdi. 86 bin yıllık, 65 bin yıllık, 40 bin yıllık tarihler var. Mağaradaki buluntular yerleşimin uzun yıllar boyunca devam ettiğini bize söylüyor. Tarihlendirmeleri her yıl tekrarlıyoruz. Derinleştikçe farklı bir tarihe inip, inemeyeceğimizi görebilmek için ya da mağaranın farklı bir alanında yeni bir açma açtığımız vakit yeniden tarihlendirme yaparak o bölgenin de tekrar bu sonlar içinde mi, yoksa öteki bir periyotta mi kullanılmış olduğunu anlamaya çalışıyoruz” dedi.
Kazı çalışmaları sırasında elde edilen kalıntıların şu anda yontma taş buluntularıyla sonlu olduğunu kaydeden Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmail Özer, kelamlarını şöyle sürdürdü:
